Buigen
Sinds ik bij de KRO-NCRV werk, zijn de grappen van papen richting protestanten en vice versa natuurlijk niet van de lucht. Heel leuk, maar mijn van oorsprong zuinige gereformeerde inborst wordt al jarenlang bijgevoederd door weldadig roomse vrienden. En door boeddhistisch onderricht. Aldus achtte ik mezelf al behoorlijk doorontwikkeld op het veelbelovende pad van de multireligiositeit en zet ik soms vraagtekens bij het achterhoedegevecht van katholieke en protestantse kwesties in ons radiopogramma Wierook en Pepermunt. Bekijk hier het volledige pdf ...
De Verwondering
Iedere zondagmorgen om 8.35 uur op NPO 2 ontvangt Annemiek Schrijver in KRO-NCRV De Verwondering een gast die inspireert, ontroert of verontrust in haar boshut in 's Graveland. https://www.kro-ncrv.nl/deverwondering ...
Kus een kikker
De dag begint met een mailtje met hoge urgentie. Of ik tijdens een Paasdienst de cantorij van een naburig dorp op de piano wil begeleiden. Die vraag komt van mijn vroegere hoofdvakleraar conservatorium. De man moet wel wanhopig zijn. Het is decennia geleden dat ik in het openbaar gemusiceerd heb. Er is nu geen tijd om erover na te denken. Laat staan te antwoorden. Straks moet mijn gebutste autootje naar de schadehersteller. Maar eerst mag ik mij naar de tandarts haasten. Hopelijk gaat hij mij met een wortelkanaalbehandeling verlossen van hevige pijn die al weken doorzeurt en nu echt op een ...
Ik heb een droom
Niets in de wereld maakt mij zo des duivels als dierenminachting. Dat is een beetje gek, want die verontwaardiging leerde ik bepaald niet op school. Integendeel. Het ruime hemelrond met sterren en planeten, het vliegend, kruipend en zwemmend gedierte wijd en zijd, was slechts bedoeld voor ons vertier. De mens is immers de kroon op de schepping en alles wat eerder het licht zag dan wij, was bedoeld om ons te eren en te behagen. Ik was al bijkans dertig toen het met een mokerslag tot me doordrong dat mijn orthodoxe wereldbeeld een lachertje was. Tijdens een hele warme nacht, onder een ...
Hoe dan ook
Zou het waar zijn? Is het einde van de kerk in zicht? En is dat dan erg? Ik heb geen idee. Maar de laatste tijd moet ik vaak aan die beroemde uitspraak van de katholieke theoloog Karl Rahner denken: “De christen van de toekomst zal een mysticus zijn, of hij zal niet zijn.” Is dat een belofte of een dreigement? Ook dat weet ik niet. Maar tot mijn eigen verwondering verlang ik geloof ik wel naar een gemeenschap waarin we brood blijven breken, uit de beker drinken en water op ons voorhoofd ontvangen. Om te vieren dat we leven. En om elkaar in het licht te zetten. Niet zozeer om van ...
Op de drempel van de lijdenstijd
We wandelen onder een bibberig zonnetje over de hei. Mijn rijpe concertvriend is 86 jaar. Zijn levenspad zat vol gaten en hobbels. Een man met levenservaring, zogezegd. Hij spreekt me streng toe, zo lijkt het: ‘Een mens kan alleen huilen om zijn eigen leed.’ Dat geloof ik niet. Niets kan mij bijvoorbeeld zo ontroeren als Maria met haar gestorven zoon in haar armen. De pietà. Terwijl ik zelf nooit een eigen kind verloren heb. Bij zo’n uitspraak vind ik mijn oude vriend geen wijze herder. Hoe kan ik mij op dit wonderlijke levenspad veilig door hem laten hoeden? Waar zijn de ware ...
Wie vouwde jouw parachute?
Er was eens een voormalige piloot van het Amerikaanse leger die ergens in New York op een terrasje zat. Ooit was hij neergeschoten boven Vietnam en met zijn valscherm veilig beneden gekomen. Vervolgens was hij zes maanden krijgsgevangen geweest. Op dat terrasje komt er een man naar hem toe die zegt: ‘Hé, jij bent toch Charles. Ik dacht dat jij neergeschoten was!’ ‘Hoe weet jij dat nou?’ vraagt Charles aan die man, die hij niet kent. ‘Ik werkte op hetzelfde vliegdekschip, en ik vouwde jouw parachute,’ antwoordt de man. Op dat moment realiseert Charles zich dat iemand die hij niet ...
Het sacrament van de stilte
Verwondering is een mooi woord, vind ik. Dan is het natuurlijk fijn als een televisieprogramma dat je mag maken die naam krijgt. De Verwondering. In het woordenboek staat er bij het woord verwondering onder andere verstomming. Misschien is dat woord nog wel meer intrigerend. Verstomming. Dat je bijkans je hand voor je mond moet houden van verwondering. Op die houding heb ik me de afgelopen weken vaak betrapt toen ik naast het bed van mijn broer op de intensive care zat. Zelf kon hij ook niet veel meer uitbrengen, want hij had een verschrikkelijke buis in zijn mond. Hij was aan het stikken van ...
Storm
Precies een week geleden hebben we mijn broer begraven. Het stormde. Zeker toen zijn kist zakte. Mijn broer heeft voor zijn leven gevochten als een frontsoldaat. Zo zei hij het zelf. Nou ja, hij hijgde het. De afgelopen maand speelde zijn gevecht zich af aan buizen en slangen. Want hem werd letterlijk de adem afgesneden. Zijn adem werd benomen. Longemfyseem. Vanwege een erfelijke afwijking. Ik mocht hem voordat we hem naar zijn graf brachten, toespreken. Aan mij werd de taak toevertrouwd om noch de gelovigen, noch de afvalligen te kwetsen. Met net dat frutje levensbeschouwing waar mijn broer ...
Ademloos
De Verwondering is een gloednieuw televisieprogramma bij de NCRV. Al m’n dromen lijken uit te komen. Eenvoud in een boshut. Met in de titel mijn lievelingswoord ‘verwondering’. Omdat dat het begin van alle wijsheid is, zei Aristoteles. Zonder verwondering geen onderzoek of wetenschap. Dat is een gezellige bijkomstigheid, maar ik wil met mijn boshutgast vooral graag met open mond staan over het wonder van dit leven. Daar mag best eens een stilte bij vallen. Het is tenslotte op zondagochtend, de morgen der morgens. Laten we dan ons hoofdkantoor maar verlaten en afzakken naar ons hart. ...
In Memoriam
30 september 1960 – 3 januari 2015 Een groot man is ...
Columniste voor tijdschriften
Annemiek is hoofdredacteur van het blad De Verwondering Over hemelse wijsheid en aards geluk! Dit magazine onderzoekt oude en nieuwe (spirituele) levenswijsheden. De Verwondering heeft zijn wortels in het protestants-christelijk gedachtengoed. Maar kijkt ook verder en is geïnteresseerd in wat mensen -met welke (religieuze) achtergrond dan ook- bezielt en gaande houdt. De Verwondering is fris, eigentijds en inspirerend, het ontroert en zet op een positieve manier aan tot nadenken. Kortom een magazine om te bewaren. Dit kleurrijke magazine verschijnt viermaal per jaar rond de seizoenen ...
Boeken
over verkwikkende teksten uit de Bijbel In "Lekenpraat' worden teksten uit de Bijbel tegen het licht gehouden. De auteurs Annemiek Schrijver & Hein Stufkens bevragen elkaar over wat zij vandaag kunnen met teksten waarvan ze in eerste instantie denken: wat moet ik ermee of: waar gáát dit over? Annemiek Schrijver kreeg in haar vrijgemaakt-gereformeerde jeugd bijbelteksten met de paplepel ingegoten. Zij koos de citaten voor dit boek en legt haar ervaringen met en vragen bij elk citaat voor aan Hein Stufkens. Die reageert daarop met een bijbelkennis die verrassend is voor een ...
De zonnebrillentest
Heerlijk man, die lente! Dat je alles weer door een roze bril ziet! Kan helemaal geen kwaad volgens Wikipedia, want als we echt door roze glazen zouden kijken, zou onze menselijke kleurperceptie ervoor zorgen dat alle kleuren nog steeds normaal lijken. Boeiend. Dat geldt ook voor zwartkijken, als je het mij vraagt. Zelf heb je niks in de gaten, terwijl je waarneming volkomen verkokerd is. Persoonlijk kijk ik mensen heel graag in de ogen, dus alle zonnebrillen mogen wat mij betreft regelmatig even omhoog. Of af. Maar zo langzamerhand begin ik wel in te zien dat een roze bril veruit te ...
Ontroerend
Op bovenstaande beelden is het prachtige weerzien te zien tussen gorilla’s en Tansy Aspinall. Tansy is de oudste dochter van natuurbeschermer Damian Aspinall. Toen het meisje nog maar 18 maanden oud was fotografeerde hij haar in de buurt van gorilla’s. Twaalf jaar nadat de gorilla’s zijn teruggekeerd in het wild besloten Damian en Tansy hun oude vrienden op te zoeken. Djala en Bims leefden lange tijd in het Aspinall Howlett Wild Animal Park in Kent. Twaalf jaar geleden keerden de dieren terug in het wild. Op de beelden is te zien dat Damian als eerste op de gorilla’s afstapt. ...
Levensgeest
Na Pinksteren is het op theologisch feestgebied een hele tijd rustig. Niet erg, dacht ik vroeger. Want het verhaal in het Bijbelboek Handelingen pepert ons stevig genoeg in dat we net als de apostelen vanachter onze luiken van angst vandaan moeten kruipen. We kunnen aan het licht komen en ons laten inspireren. Geen overbodige boodschap, want we lijken wel verslaafd aan elkaar ontmoedigen en daar krom van gaan lopen. Bij de omroep galmen nog steeds de vijf niet uit te roeien mantra’s: ‘kan niet, mag niet, hebben we al geprobeerd, is te duur, daar ben ik huiverig voor’ door het Gooische ...
De grote boodschap
Zou iedereen dat hebben? Van die vreemde verlangens waar je nooit over praat? Of misschien zijn het niet eens verlangens. Meer hoedanigheden die in je leven. Mogelijkheden die aangeraakt en ontgonnen zouden kunnen worden. Maar zulke kriebelingen hoeven misschien niet eens perse het daglicht te zien. Soms zijn het net stille vrienden die stilletjes met ons meeleven en waar we levenslang geen last van hoeven hebben. Een ingetogen grondtoon in de kakofonische symfonie die ons leven in feite is. Er leven personages in ons waarvan velen het daglicht nooit zullen zien. Een van mijn personages ...
Amor fati
Vannacht kreeg ik bezoek van Job. Hij kwam op de rand van mijn ouderwetse, dus wat krappe bedstee zitten. Mijn enorme kater Kokje had zich al uitgebreid naast me uitgestrekt, dus veel ruimte kreeg Job niet. Dat gaf niet, zei hij. Hij was wel wat gewend. Plots herkende ik hem. We jubelden tegelijk: “Zouden wij het goede van God aannemen en het kwade niet?” Proesten moesten we. Het was Job uit de bijbel. Ik droomde blijkbaar. Job schraapte zijn keel. “Kan ik het met jou even hebben over de karma-politie?” De watte? Vaak kan ik geen touw vastknopen aan mijn dromen. Job lachte. ...
Verwijlen
We hebben elkaar beloofd om ons hoofdkantoor een tijdje te verlaten. We, dat waren wij. De rijpe concertvriend die net 87 is geworden, en ik. Een paar dagen maar. Met de lift zijn we naar beneden richting ons hart gezakt. Nou ja, zogenaamd dan. In werkelijkheid hebben we de auto gepakt en zijn naar het oosten van het land gereden. Daar zitten we nu. Buiten. Uitkijkend op een brink van een lieflijk dorpje. Hoewel de rijpe concertvriend allang tot de jaren des onderscheids gekomen is, door schade en schande wijs en gelouterd geworden enzo, is hij nog steeds een scherpzinnige waarnemer met een ...
Eenzaamheid
‘ Voortaan vier ik mijn verjaardag schriftelijk,’ zegt een van de vriendjes van Winnie de Poeh gedecideerd na een tegenvallend partijtje. Geef zo’n diertje eens ongelijk. ‘Karweitje,’ prevelde ik als kind abusievelijk als ik naar een festiviteit moest. Hoewel, abusievelijk… Blijkbaar had ik al jong in de smiezen dat een gezellig bedoeld partijtje vaak een te zwaar karweitje bleek. Een mens kan het maar het beste door hebben als hij nog overmoedig jong en monter is. Soms wilde ik bij het afscheid van een kinderfestijn het knuffeltje dat ik de jarige cadeau gedaan had weer mee ...
Zomers inzicht
‘Hoe vervelend je situatie ook is, er zijn heel veel mensen op de wereld wier gebeden verhoord zouden lijken als ze met je konden ruilen.’ Dat zegt de Amerikaanse neurowetenschapper en filosoof Sam Harris. De wereld is verrast over ’s mans recente ‘bekering’. Ontpopte hij zich ooit als fel atheïst in boeken als ’The end of faith’, tegenwoordig heeft hij het zachte kronkelpad van de spiritualiteit ontdekt. Zelf is hij daar nuchter over: ‘Spiritualiteit gaat over de aard van het menselijk bewustzijn. Dat is gekoppeld aan wetenschap: je kunt er immers onderzoek naar doen. ...
Godzoekertje spelen
Eerst was er alleen maar God en Die verveelde zich. Dus wilde Hij graag verstoppertje spelen en daarom bedacht Hij de schepping om zich in te verbergen. Dat deed God zo goed, dat Hij nu al miljarden jaren zoek is. En de wetten van het verstoppertjesspel eisen dat God intussen wel gezocht moet blijven worden. Gelukkig vindt Hij Zichzelf zo langzamerhand terug in jou en in mij. Zo legde de filosoof Alan Watts aan zijn kinderen uit wie God is. Mooi beeld. God is dus te vinden in onszelf. En in de ontmoeting. ‘Bron van Zijn die ik ontmoet in wat me ontroert. Ik geef je een naam opdat ik ...
Kus me
Een van mijn liefste vrienden is al jaren ziek. Nu treden er steeds meer complicaties op. Hij heeft hoge koorts en overal ontstekingen. Voor de zoveelste keer is hij opgenomen in het ziekenhuis. De specialist staat naast z’n bed en vraagt of de cliënt zo langzamerhand niet wanhopig wordt. Die kijkt licht verbaasd, alsof ‘ie moet zoeken wat dat woord ook alweer betekent. Wanhopig. Nee. Dan vraagt de arts waar zijn patiënt op hoopt. Hij glimlacht: “Wat een wanhopige vraag. Weet jij het zelf niet meer? Ik ben gestopt met hopen. Heerlijk. Kan ik iedereen aanraden. Een groot deel van ...
Belangrijk
‘Urgente zaken zijn zelden belangrijk en belangrijke zaken zijn zelden urgent.’ Aldus de Amerikaanse generaal en president Eisenhower. Het Eisenhower-kwadrant is een van de bekendste modellen voor timemanagement. Door het invullen van een eenvoudig schemaatje kom je er snel achter wat je onmiddellijk moet doen en wat zonde van je tijd is. Zie internet. Erg handig, maar hoe definieer je het begrip belangrijk? Bij de televisie hebben we een oud-collega teruggevraagd. Ze is al over de zeventig, maar ze blijkt onmisbaar te zijn voor ons levensbeschouwelijke programma De Verwondering. ...
Reikhalzend
Waarom is gulheid toch zo’n woest aantrekkelijke eigenschap? Ooit ben ik geheel gevallen voor een gulle man. Nee, hij gaf me geen dure cadeaus. Maar zijn deur stond altijd open. Voor de gaande, de komende en de blijvende mens. Als ik een op straat een zwerver mee naar huis had willen nemen, had ik hem niet eens hoeven bellen om te vragen of het goed was. Toen dat besef tot me doordrong, had hij m’n hart voorgoed. Hij was veel ouder dan ik en zijn kinderschare was al compleet, zo vond hij zelf. Zodoende heb ik zelf geen kinderen gekregen. Ook best gul van mij, zo vond ik stiekem. ...
De vraag van de week
Alweer geen post. Niet zo gek. De meeste boodschappen zijn tegenwoordig digitaal. Zo hield ik me twee weken voor. Tot het moment dat collega’s bleven beweren dat ze me boeken hadden opgestuurd. Ook had de door mij aangevraagde museumkaart mij nooit bereikt. Bovendien miste ik de wekelijkse tijdschriften. Informeren bij de buren had geen zin, want ook zij zijn meer gericht op digitale brieven dan op de ouderwetse inwerpopening. Hoewel de buurman inderdaad nog steeds dat ene pakje niet ontvangen had. Toch maar aan de bel getrokken. En wat bleek: onze postbode had zijn te bezorgen post ...
Gebed voor de dieren
Het zal wel komen doordat ik dierenwelzijn-organisaties tot Facebookvrienden heb gemaakt. Elke keer als ik tussen de dagelijkse bedrijven door even op het sociale medium kijk, krimp ik in elkaar. Gisteren las ik dat jongens met een egel hebben gevoetbald. En nu zie ik het gezicht van een schreeuwend aapje, dat in een machine ligt waarin hij aan de meeste gruwelijke martelmethodes wordt onderworpen ten dienste van de wetenschap. Dan ben ik steeds een dag van slag. In dit geval zijn het er dus twee. ‘s Nachts lig ik er wakker van. Kortom: dit is geen doen meer. Dertien jaar studie en ...
Eenvoud
Probeer eens een antwoord te krijgen op de vraag waar je ten diepste naar verlangt. Misschien lukt dat niet meteen. Dan kan de vraag helpen waar je als kind van genoot. Waar smulde je van toen je nog klein was? Misschien hield je van knutselen, lezen, alleen zijn. Dikke kans dat je van je oude liefhebberij nu enorm zal opknappen. Met m’n klusjesman zit ik te genieten van de gulle herfstzon. Tot mijn verrassing biecht deze hippe bink op dat hij nog steeds verlangt naar Swiebertje. Ik krak bijna door de half vergane rieten stoel. Als ik iemand al m’n hele leven op handen draag is het ...
Een echt knielertje
De opnamen van het nieuwe programma De Ochtendkus zijn begonnen. Een oude wens gaat in vervulling: dat we iedere dag door iemand uit bed gehaald worden. Een medeschepsel dat ons goedemorgen wenst en bemoedigt. Een mens die weet hoe het kan zijn, de wekker, de ochtend, de slapeloze nacht of juist de diepe slaap waar het zo moeilijk afscheid van nemen is. Gelukkig blijken er veel Wekkers des Vaderlands rond te lopen. De een na de ander komt tijdens onze opnamedagen zijn of haar Ochtendkus uitdelen. Voor die gelegenheid hebben we een hemelbed neergezet. Arie Slob gaat spontaan languit. Ad ...
Liefde 2.0
Wat nu? Die vraag zie je in steeds meer ogen als een lange, serieuze relatie door een scheiding of de dood tot een einde is gekomen. De kinderen zijn groot en veilig. Ook dient zich soms een volgende liefde aan. Wat moet je daarmee? Je standpunten over romantische liefde en eeuwige trouw zijn verschoven, je nestdrang is bevredigd. Je nieuwe woonplek is nu je kasteeltje en het is helemaal alleen van jou. Ook is tot je doorgedrongen dat het huwelijk niet echt meer nodig is om je eer te bewaken, financiële zekerheid te verschaffen of je toekomst veilig te stellen. In samenwonen heb je ...
Ik laat u niet gaan
Sinds ik theatermaker Bright Richards mocht interviewen voor het NCRV-programma De Verwondering, laat zijn nieuwe initiatief mij niet los. De ToekomstAcademie, een creatieve leerplek voor (ex-)asielzoekers- en vluchtelingenjongeren. De ToekomstAcademie. Kunnen we daar misschien allemaal op? We zijn er aan toe. Het uitburgeren in klasverband. Het lijkt me heerlijk. Wellicht is het een idee als we zelf onze vakken mogen verzinnen. Dat we worden bijgespijkerd over de zaken die we hebben veronachtzaamd in ons leven, waardoor onze ziel een schrale kou heeft opgelopen. Iedereen mag zeggen wat ...
Nieuw toekomstmotto
Toen de eerste symfonie van Sergej Rachmaninov door pers en publiek met de grond gelijk werd gemaakt, raakte de componist in een diepe depressie. Nooit meer is dit werk tijdens zijn leven uitgevoerd. De kritiek legde de creativiteit van Rachmaninov voor lange tijd volledig lam. Hoe verwoestend is smalende smaad. Ik zit in de concertzaal en luister ademloos naar de weemoedige, onaardse klanken van zijn tweede pianoconcert en denk aan de depressieve Sergej. Wat valt hier te leren? Een wijze leraar zei ooit dat we, voordat we onze mening geven, ons drie dingen moeten afvragen. Ten eerste: is ...
De herderlijke zegen
‘Dag lekkertje. Wat ben jij stevig ingebakerd! Heerlijk warm is het hier met de kont van die ezel vlak bij je snufferd. Je oppas. Je ouders hoorde ik richting herberg gaan, met de cadeautjes van die wijzen. Ja, rancuneus kun je je ouweheer bepaald niet noemen. Daar zou je nog een voorbeeld aan kunnen nemen. Inplaats van voor galg en rad op te groeien zoals ik. Trouwens, over galg en rad gesproken, ik hoop niet dat je moeder het soort verhalen te horen krijgt die ze mij vertelden. Er zou een zwaard door haar hart gaan, gok ik zo. Je schijnt nogal gruwelijk aan je einde te komen. ...
Al dit vallen
Hij zei dat God in levensgevaar is. Vandaar die vlucht voor Herodes. Wij moeten Hem beschermen en koesteren. Maar allereerst is het zaak ruimte te maken om God geboren te laten worden. In je hart ja. Hij wees lachend op m’n kerstrode vestje. We zijn de enige hotelgasten en hebben de mooiste plek bij het raam. Met uitzicht op het dal. Het miezert in het Rothaargebirge. Iedere ochtend zou hij me tot aan de rand van het dorp brengen. Hij zou dan terugkeren om te lezen en vooral om bij te komen. Een man van 87 heeft ook weleens behoefte aan een ‘retraite’, zegt hij. Mijn rijpe ...
Onder de leden
Graag stap ik uit het kijkbuiskastje om u te ontmoeten. Anders blijft onze relatie zo eenzijdig. U kijkt en ik zie niks. Daarom hou ik ervan om u regelmatig tegen het vege lijf te lopen. Zo ook kort geleden. Toen mocht ik in een heel mooi zaaltje kennismaken met zowel NCRV- als KRO-leden. Het thema van de dag was ‘eenzaamheid’. Daar schijnen we nogal bang voor te zijn met z’n allen. Terwijl Jezus ons met zijn weglopen naar de woestijn liet zien dat we afzondering juist nodig hebben. We moeten alleen en stil zijn om het bestaan te kunnen doorgronden en onze speciale taak te ontdekken. ...
Ruimte
Voor velen van ons schijnt januari een moeizame maand te zijn. Hoe komt dat? Is het omdat de knusse kerstlampjes weer de doos in moesten? Wat kan ons dat eigenlijk schelen, laten we fijn kaarsen blijven branden! Zou het zijn omdat de lente nog lang niet in zicht is? ‘Als de dagen lengen, gaat de winter strengen’, zeiden we vroeger. Tegenwoordig is het vooruitzicht van sneeuw en ijs juist aantrekkelijk. Lente is het al een tijdje. Dus dat kan ook niet de reden zijn van ons gevoel van onbehagen. Is het omdat ons goede voornemen al gesneuveld is? Of had u er geen? Zelf doe ik er ook ...
De afspraak
Met zijn ene hand zwiept hij zijn voordeur voor me open, de andere hand houdt zijn mobieltje aan z’n oor. Zachtjes loop ik achter hem aan de huiskamer in. Er staat een mooie vleugel in het midden. Van samen quatre-mains spelen zal het niet meer komen. Hij vindt zichzelf niet langer goed genoeg. Dit jaar wordt hij achtentachtig. Zo de Here wil. Mijn rijpe concertvriend. Onze vriendschap hebben we opgelopen nadat ik hem voor de televisie mocht interviewen. Erg professioneel is het niet je geïnterviewde om ‘verkering’ te vragen, maar nog steeds ben ik blij dat ik ooit die euvele moed ...
Waarnemen
Vroeger had ik een televisiecoach. Een doorgewinterde man van de wereld die mij het vak ging leren. Sommige vrouwelijke collega’s vonden hem ruw. Grof zelfs. Ik niet. Helemaal niet. Er was iets aan hem wat mij ontroerde. Ik keek wel uit hem dat te zeggen. Hij had er waarschijnlijk gehakt van gemaakt. Hij en zijn vrouw hadden geen kinderen. Toch zag ik hem vaak voor mijn geestesoog aan tafel zitten met een heleboel grote zoons. Stralend. Genietend. Een typische pater familias vond ik hem. Maar dan zonder nageslacht. Soms kom ik hem nog weleens tegen.’Maestro!’, roep ik dan om m’n ...
Naar binnen
Ooit vertelde een vrouw me dat ze als klein meisje, tijdens een wandeling met haar vader, eens getuige was van een jager die een wild zwijn doodschoot. Geschrokken vroeg ze aan haar vader: ‘Mag dat?’ Waarop haar papa haar een belangrijke levensles leerde waarmee ze tot op hoge leeftijd een gerenommeerd kinderpsychologe zou worden: ‘Het gaat er niet om of ik vind of dit niet mag, het doet er ook niet toe of de politie het verbiedt. Waar het op aankomt, is of jij zelf vindt of dit geoorloofd is.’ Het meisje keerde daarop even naar binnen en kwam tot de conclusie dat haar innerlijke ...
Noto
Heeft u het gelezen? De resten van de grootste dinosaurus ooit zijn ontdekt. In Argentinië. Een dier met een lengte van bijna 30 meter, net zo zwaar als dertien olifanten. Het dier wordt ‘notocolossus’ genoemd. Op grond van eerder gevonden fossielen schatten de onderzoekers dat de dinosaurus 60.000 kilo moet hebben gewogen. Zijn botten lijken wel boomstammen. En nu komt het: dit gigantische schepsel was vegetariër! Heel dat indrukwekkend lijf leefde van plantaardig voedsel. Waarom zouden onze kleine lijfjes dat dan ook niet kunnen. Volgens Genesis 1:29 is dat zelfs de bedoeling. ...
Uit je bol
In de winkel hadden ze gezegd dat je de bol van de amaryllis gewoon in de vensterbank kon leggen. Zonder pot, aarde of water. De bol zou zichzelf bedruipen. Een mooi en intrigerend vooruitzicht, maar niets bleek minder waar. Na maanden was er nog geen enkel teken van leven te bespeuren. Sterker nog, het groene randje dat uit de bol piepte was bruin geworden. Even overwoog ik de bol weg te gooien, maar kon dat niet over m’n hart verkrijgen. Toen heb ik hem toch maar eigenwijs in een mooie pot met aarde gezet. Met onmiddellijk verbluffend resultaat. De amaryllis barst naar buiten. Ik hoor de ...
Brekebenen
‘Gebroken sperziebonen’ staat op het etiket van het zakje groente dat ik uit m’n mandje haal om af te rekenen. Die twee woorden staren me zomaar aan. Gebroken sperziebonen. Doet me denken aan dichter Rutger Kopland en zijn jonge sla in september. Het werd zijn beroemdste gedicht. Zou de droeve tederheid die ik voel opkomen boven m’n zakje bonen te maken hebben met het vasten? Wordt een mens daar zo weerloos van dat twee gewone woorden hem zomaar kunnen ontroeren? Bij de kassa? Wat een verheugende ervaring. Toen ik besloot mee te doen aan de vastentijd hoopte ik daar stiekem op. Dat ...
Helpers
Ooit werd een voormalig piloot aangesproken door een onbekende: ‘Dat u nog leeft! Ik dacht dat u neergeschoten was boven Vietnam.’ ‘Hoe weet jij dat nou?’ vroeg de vliegenier verbouwereerd. ‘Ik werkte op hetzelfde vliegdekschip, en ik vouwde uw parachute,’ antwoordde de man. Een toevallige voorbijganger had het allereenvoudigste klusje gedaan dat het leven redde van de piloot. Wie vouwde jouw parachute? Het is inspirerend je die vraag eens te stellen. Was het je grootvader, de piano juf, je collega die jou in je kracht heeft gezet? Hielp de dominee, je moeder, je vriend je ...
Gezien
Hoog boven de dorpsweg zag ik gisterochtend een roodbruine eekhoorn over een kale wintertak huppelen. Deze morgen loop ik weer hier. Het diertje ligt platgereden naast de kale boom. Precies onder de tak waarop hij gisteren nog zwierde. Terwijl de werkdag nog moet beginnen word ik overvallen door een enorme moedeloosheid. Maar ik zie de brieven alweer binnenkomen: ‘Kom, niet zo zoetsappig. Er zijn ergere dingen in de wereld.’ Is dat zo? Er bestaan miljarden waarnemingen, maar toch zijn ze één. Als wij één kaars zien, weten we hoe alle kaarsen in de wereld zijn. Vurige vlammen. In een ...
Verlichting
Iedere avond als ik thuiskom tref ik een blij makende verrassing aan. Het is al donker in de tuin, maar de vlam brandt. Het is een piepklein zonnepaneel in een soort nepwaxientje dat ik in een ouderwets windlicht heb geplaatst. Deze lantaarn met stralende inhoud staat onder de vijgenboom. Een compact reservoir dat de nog zeldzame zonnestralen van de dag opslurpt. Dat licht wordt zorgvuldig gebruikt, zodat het gedurende de halve nacht de donkere tuin in zal schijnen. Als de zon weer opkomt kan het lollige lichtspel van geven en ontvangen opnieuw beginnen. Tijdens de natuurkundeles leerden ...
Een levend dankoffer
Er was eens een vrouw die aan het eind van de gouden huwelijksdag knus tegen haar echtgenoot aankroop en zei: ‘Dit moet wel echte liefde zijn. Vijftig jaar lang ben ik iedere zondagmiddag met je gaan wandelen, terwijl ik een enorme hekel aan lopen heb.’ Waarop de huisband haar verwilderd van zich af duwde en met overslaande stem schreeuwde: ‘Waaat?! Ik dacht dat jij zo van wandelen hield!!’ Wat is er sneuer dan zinloze zelfopoffering. Helaas zijn velen van ons, en zéker vrouwen, daar erg goed in geworden. Geen wonder dus dat vasten lange tijd niet populair meer is geweest. Maar ...
'Ik wil van mezelf verlost worden.'
Henk van Os staat met zijn armen wijd in de immense hal van het gerenoveerde Rijksmuseum, waar hij van 1989 tot 1996 directeur was. Hij leidt een groepje ICT-ers rond, dat hem van een nare computerbandiet heeft gered. Zijn dank aan deze digitale deskundigen uit zich in het schenken van drie uur van zijn tijd. Een ochtend vol kennis en liefde voor kunst. En ik mag zomaar mee. De tijdens de verbouwing tevoorschijn gehaalde pracht en praal, het wonder van de milde akoestiek in de grote hal, de onlangs ontdekte identificatie van Rembrandt met de gemartelde Paulus, de onthullingen bij het Joodse ...
Damp
Ook al is het pasen geweest en is de lente net begonnen, gestorven wordt er nog steeds. De overledenen zijn niet bij te benen. Bizarre ongelukken en plotselinge hevige ziektes met fatale afloop; de dood is bijzonder aanwezig. Er is een joodse uitdrukking waar ik momenteel dagelijks aan denk: ‘Als je God wilt laten lachen, moet je je agenda laten zien.’ Betekent dit dat we maar nooit meer opstaan? Dat is toch ook geen leven? Mijn vader weet raad. Hij ondertekent zijn briefjes met: ‘S.c.J.’ Sub conditione Jacobi. Onder het voorbehoud van Jacobus. Hij doelt op het gelijknamige ...
Spinrag
Of ik binnenkort ergens een lezing wil geven over de vraag: Hoe neem ik vakantie van mijn zorgen? Grappige kwestie waar we allemaal het antwoord op weten. De ervaring leert dat we twee dingen kunnen doen: we ruimen het obstakel uit de weg, of we realiseren ons dat het probleem oplossen niet in onze macht ligt. Dus je doet wat aan de hindernis, of je kunt er niets aan doen. Kortom: in beide gevallen is het zonde van je tijd je zorgen te maken. Loesje zou zeggen: ‘Zorgen moet je doen, niet maken.’ Geinige woordspeling, maar mag je van het redderen ook een keertje vakantie? Neem nou mijn ...
Stilte
Mijn moeder is jarig. Hoewel we geen feestneusfamilie zijn, vieren wij wel onze vierdagen. Naar een wijs advies van het Bijbelboek Nahum. Een paar kleinkinderen doen mijn moeder een bezoekje aan een schoonheidssalon cadeau. Ze is er blij mee. Uit zichzelf zou ze niet zo gauw gaan. Ik ook niet. Ik kijk wel link uit. De laatste keer dat er een schoonheidsspecialiste aan m’n gezicht zat is zeker tien jaar geleden. De jonge specialiste kakelde de hele behandeling aan één stuk door. Volkomen gestrest en tientallen euro’s lichter stond ik een uur later op straat. Op de kapper ben ik ook al ...
Parel
‘Nicole laat zien nog steeds een fantastisch lichaam te hebben.’ Het eerste berichtje dat verschijnt als ik de laptop aanzet. Het lijf van deze wereldberoemde actrice wordt gewogen en licht genoeg bevonden. Ze heeft moeten afzien in de sportschool. En in haar portemonnee plus operatiekamer, zo lezen we. Zonder offer geen genade. We nemen elkaar letterlijker dan ooit de maat. Maatje 34. De angst voor de rechterstoel van God wuiven we weg, omdat wijzelf meedogenloos in ons oordeel zijn geworden. En de Griekse mythe van het Procrustesbed is moderner dan ooit. Rover Procrustes had twee ...
Hemelvaart
‘Nog een korte tijd en jullie zien me niet meer’. Dat zei Jezus tijdens het laatste avondmaal. Ik gebruik die zin stiekem heel vaak. Meestal niet hardop. Maar tijdens etentjes waar ik tegenop zie omdat ik nu eenmaal de social talk van een amoebe bezit, prevel ik dat om mezelf moed in te spreken. Jezus was een wegloper en mijn lichtend voorbeeld. Een dwaalicht. Als kind al maakte hij daar z’n moeder vreselijk ongerust mee. Later zocht hij toevlucht in de eenzame woestijn. Dit alles om de dingen van zijn vader te zoeken. Inspirerend. Afscheid nemen is blijkbaar helemaal zo ...
Tot gauw
Het is tijd om uit het kijkbuiskastje te komen. De Verwondering komt naar u toe deze zomer! Ik heb namelijk geen idee wie u bent en daar ga ik iets aan doen. Vandaar dat De Verwondering op reis gaat. Op 25 mei kunnen we elkaar ontmoeten in theater De Bres in Leeuwarden. Mocht dat veel te ver weg zijn voor u, op 15 juni is De Verwondering on Tour in de Junushoff in Wageningen. En 21 september gaan we naar het Zonnehuis in Amsterdam. Zie ik u bij een van deze gelegenheden? U kunt zich aanmelden via ncrv.nl. Wat gaan we dan doen? Ons verwonderen natuurlijk! Het zou fijn zijn als u een tekstje ...
Pinksteren
Het wordt Pinksteren, het feest van de Geest. Wat betekent dat? De Heilige Geest is de adem (‘ruach’ in het Hebreeuws) van God. Pure creatieve liefde. Daarmee riep hij alles tot leven, en daarmee zet hij ons nog steeds in vuur en vlam. Prachtig. Maar wat moet je ermee? Veel spirituele teksten lijken net een scheepje in een fles: mooi gemaakt, maar varen ho maar! Op het eerste gezicht kun je er niks mee. Maar dan lees ik in het bijbelboek Handelingen dat de leerlingen van Jezus op de vijftigste (‘pentakosta’in het Grieks) dag na de opstanding besloten zich niet langer bang te ...
De maand Mei ja ja
De meimaand is voor mijn katholieke collega’s van oudsher de Mariamaand. Als de aarde haar volle schoonheid naar buiten brengt en ons gul bedelft onder kleurrijke bloemen, dan is het ook de tijd om de Vrouw in de bloemetjes te zetten die Jezus baarde. ‘Mystieke roos’, noemen ze haar. En ‘ Morgenster, ‘ Poort van de Hemel’ , ‘ Troosteres van de bedroefden’, ‘Heil van de zieken’. Als protestants meisje besef je dan ineens hoe weldadig die hartverwarmende vleug vrouwelijkheid in het christendom is. En hoe je dat gemist hebt in het calvinisme waarin alleen plaats was voor de ...
Het leven zelf
Bazen hebben de neiging om tegen hun werknemers te roepen: ‘Het wordt tijd dat jij eens uit je comfortzone komt.’ Dan geven ze je iets te doen waar je niet voor in de wieg gelegd bent. Ook binnen de omroep signaleer ik dit verschijnsel. Volgens mij komt dit voort uit twee denkfouten. De eerste is dat het leven comfortabel zou zijn. Terwijl het mijn ervaring is dat je al bij je geboorte uit je comfortzone wordt gegooid, en dat het leven daarna maar doorgaat met je voor de ene na de andere problematische verrassing te plaatsen waar je niet voor geleerd hebt. De tweede denkfout is dat je ...
Het hoogst noodzakelijke
Vraagt u zich bij het overlijden van een dierbare ook wel eens af waar al die opgedane kennis en levenservaring blijft? Energie gaat niet verloren. Maar geldt dat ook voor alle verworven inzichten en wijsheid? Het leven verandert maar wordt niet weggenomen, zegt de oude latijnse dodenliturgie. We komen na onze dood thuis bij God, gelooft een christen. Zonder onze spullen. Maar mét onze andere bagage? Moeilijk om je daar een voorstelling van te maken. Soms denk ik dat ons bewustzijn wordt opgenomen in een collectief veld, een zee van weten. En dat volgende generaties daar weer mee verder ...
Pietà
Zo zie ik, Jezus, hier je voeten weer die toen nog jongemannenvoeten waren, toen ik ze heb gewassen, zelf beducht; hoe stonden ze verlegen in mijn haren, als blank wild in een doornig bos gevlucht. Zo heeft in deze liefdesnacht voor ’t eerst mijn blik jouw nooit beminde lijf geraakt. Nooit legden wij ons bij elkander neer en nu wordt slechts bewonderd en gewaakt. Maar zie, kapotgereten zijn je handen-: liefste, maar niet door mij, niet door mijn tanden. Je hart staat open, binnengaan staat vrij: was het toch toegang slechts geweest voor mij. Nu ben ...
Welletjes
In mij zwelt die ene zin aan: 'Ik heb me een halve eeuw aan de regels gehouden, nu is het welletjes.' Aldus is het eerste idee vanavond geboren: we wachten niet meer met liefdesbetuigingen tot het voorwerp van onze liefde is overleden. Voortaan uiten we ons vast als er nog iets te vieren valt: bijvoorbeeld op de verjaardag. Dus zeggen wat er echt toe doet hoeft niet langer te worden uitgesteld tot de uitvaartplechtigheid. Binnenkort is mijn beste vriendin Els jarig en ik ben bepaald niet de enige die van haar houd. Ik ga haar andere vriendinnen uitnodigen te vertellen wat zij in ons heeft ...
Vragen
Zomaar een alledaags gebeurtenisje waar geen touw of conclusie aan vast geknoopt kan worden. Het overkomt me de laatste tijd trouwens steeds vaker dat ik met een vraag blijf rondlopen waarop geen antwoord komt. Zoals die over een vriend die in de vroege lente is verongelukt door een onwaarschijnlijk verkeersongeluk. Inmiddels is het maanden geleden, maar deze dramatische gebeurtenis blijft maar als een vraagteken met me mee wandelen. Maar vorige week bevond ik mij in een zwembad. Ik niet alleen. Meer mensen genoten van het heerlijke weer en het heldere water. Zo ook wespen en vliegen. ...
Instrument
Van de zomer werd hij aangehouden door de politie. Zijn profiel zou niet stroken met de auto waarin hij reed. Hij is namelijk zwart en jong. En zijn auto is nieuw en milieuvriendelijk. De agent gaf toe dat hij bevooroordeeld was, dat hij er min of meer vanuit ging dat het voertuig met drugsgeld gekocht was. En hij? Hij gaf geen krimp. Zijn levensmotto is namelijk: ‘Laat je liefde niet afhangen van een ander.’ Je kunt best warm en uitbundig de buurman groeten, ook al kijkt die man je alleen maar achterdochtig aan. En nu, in die mooie milieuvriendelijke auto van hem, besloot hij dat het ...
Watervalletje
De vrouw die zondag in de Verwondering te zien is, heeft ooit haar baby verloren. Maar deze dramatische gebeurtenis blijkt niet haar grootste leed te zijn geweest. Want op wie had ze woedend moeten zijn? God heeft de dood van haar kindje niet gewild, zo voelt ze. Daarom was haar rouw eenvoudig. Alleen maar rouw. Een pijn die echter nooit helemaal uit haar leven verdween is die van het meisje in zichzelf dat zich vroeger niet gezien heeft gevoeld. Die gecompliceerde pijn heet woede, en richt zich op de veroorzaker ervan. Vandaag leer ik door een nogal komische gebeurtenis wat ze bedoelt. Ik ...
Ogen
Hij wandelt door de late zomer. Ondanks zijn pet en zonnebril herken ik hem meteen. Heerlijk om hem tegen het lijf te lopen. Altijd vertelt hij wel iets waar je lichter van wordt. Dat gebeurde al toen ik een muziekstudentje was. De muziekavonden bij hem en zijn vrouw waren legendarisch. Twee fantastische pianisten. En hij had elke keer weer net iets buitengewoon wonderlijks meegemaakt. Pfff, wat hebben we daar gelachen zeg. Hij zet z’n zonnebril af. Die prachtige ogen. Ze tra nen. Van ouderdom, zegt hij. Iets met die traanbuizen. Er is ook altijd wat. Dan weer een teen, nu dan die ogen. ...
Mijn Pelgrimspad Iedere dinsdag op NPO2 om 16.10
Tv-programma NPO 2 KRO-NCRV Naast de bezinning en rust in de natuur komt Annemiek inspirerende mensen tegen op haar pad. Ze praat openhartig met hen overwaar zij staan op hun levenspad. 'We zijn allemaal pelgrims in het leven. Wonderlijk mooi te horen hoe ieder levenspad kronkels, kuilen, richtingaanwijzers en onverwachte afslagen kent.’ ...
Zachte kracht
‘Mijn Maria’ is een nieuw televisieprogramma. Samen met mijn katholieke medepresentatoren Wilfred Kemp en Roderick Vonhögen mag ik mensen vragen naar hun persoonlijke band met Maria. Best pikant. Tijdens mijn gereformeerde opvoeding speelde Maria een zeer bescheiden rolletje. Zij was een heel gewoon meisje dat diende in het grote heilsplan. Voor veel katholieken is haar rol natuurlijk veel groter. Als Jezus ook God was, dan is Maria de moeder van God, zo wordt vaak gezegd. Maar sommigen hebben zich aan deze Vrouw bezeerd. Want is de combinatie van tegelijk moeder en maagd zijn niet een ...
Mobieltje
Spiritualiteit is levenskunst die omvormend werkt, zo las ik laatst. Omvormend. Doet me denken aan een stijf opgerold A4tje: ook als je het papier loslaat, houdt het de vorm waarin je het oprolde. Pas als je het andersom oprolt, ontvouwt het zich. Misschien is spiritualiteit de oefening in jezelf andersom oprollen en dan loslaten…En dan voelen hoe je hart zich spontaan opent voor een nieuwe werkelijkheid. De herfst is daarin een wijze leermeester. Blijf niet terugverlangen naar de zomer, maar geef je met de herfst over aan de tanende zon en antwoordt zoals zij: schitterend gul met jouw ...
In lichterlaaie
In Museum Catharijneconvent in Utrecht is de tentoonstelling Heilig Schrift te zien. De Tenach, de Bijbel en de Koran liggen naast elkaar in de vorm van eeuwenoude handschriften en prachtige boekbanden. Deze drie heilige geschriften van het jodendom, het christendom en de islam kennen verschillen, maar tonen ook overeenkomsten. Velen van ons hebben weet van de veelkleurigheid van de Bijbel. Hoe meer je erin leest, hoe rijker de mysterieuze symfonie klinkt. Maar die Bijbel is ook de middelste van drie broers. De Tenach is de oudste, de Koran de jongste. Sommige mensen vinden hun boek het meest ...
Draagmuurtje
We hebben zojuist een innig geliefde vrouw begraven. Ze is collega, vriendin, dochter, echtgenote, moeder. Woorden kunnen niet meer stelpen. Dat is onwennig voor ons, protestantse woordmensen. Anders nooit om een tekstje verlegen. Zwijgend staan we rond haar man en dochter. Alsof we een menselijke omarming van levende lijven voor ze vormen. Als een muur van ontferming, zo willen we hen dragen. We horen over haar humor, haar warmte, haar aandacht. We zien de liefde van die drie mensen voor elkaar. Kind, man en vrouw. Dode vrouw. Waarom juist zij? Waarom juist nu? Dan heb je eens een goed ...
Het laatste strand
‘Bezit is datgene wat op weg is naar een ander’, mijmert mijn goede vriend. Hij klopt op zijn eettafel. Die zal onherroepelijk van eigenaar wisselen. Hij vertelt over een stam in Afrika die het bezittelijk voornaamwoord niet kent. ‘Dit is mijn hut’ wordt uitgedrukt als: ‘Ik ben met deze hut.’ En ja, na je dood zal iemand anders met die hut zijn. ‘Ik ben met dit kind’, zegt een moeder daar. Vertederd vertelt hij over z’n vijfjarige dochtertje. Als hij avonddienst heeft, komt hij in het holst van de nacht thuis. Zijn eerste gang is dan naar de kinderkamer. Zij weet niet van ...
Verholen
Mijn rijpe concertvriend is inmiddels achtentachtig. Hij houdt net zoveel van muziek als ik. De laatste tijd neuriet hij soms iets uit een opera van Donizetti. Una furtiva lagrima. Hij weet zelf niet waarom. Hij noemt het ‘Daseinsfreude’. Levensvreugde hier en nu. ‘Ein gesunder, bis zum Übermut gesteigerter Daseinsfreude.’ Met die prachtig weemoedige melodie van Donizetti in m’n keel fiets ik over de hei naar het werk. Op het bordje aan het begin van het fietspad staat te lezen dat je met een grote boog om ze heen moet fietsen. Maar dat kan nu even niet, want een hele kudde ...
De gelofte
Laatst hoorde ik een tragikomische ‘mop’ over de Verenigde Naties: ‘”Wij zijn van mening dat het eerlijk is het tekort aan voedsel in de wereld op te lossen.” Maar Oost-Europa bleek het woord ‘eerlijk’ niet te kennen. In West-Europa hadden ze nog nooit van de term ‘tekort’ gehoord. Afrika wist niet wat er met ‘voedsel’ bedoeld werd. In China kennen ze het woord ‘mening’ niet. In het Midden-Oosten komt het begrip ‘oplossing’ niet voor. En in Amerika is de uitdrukking ‘de rest van de wereld’ onbekend.’ Leuk bedoeld en schrander bedacht. Maar nu is het ...
Delf mij op
Het is net als met lachen. Dat je vergeten was hoe goed je dat wel niet kon. Iemand anders opent je schatkist, je slaat dubbel van de pret en de rest gaat vanzelf. Dan beweeg je maar mee. Als golfje in de zee. En wat met lachen kan, moet natuurlijk ook voor andere vergeten lades in ons schatkistje gelden. Neem nu Haarlem hedenavond. Plots grijpt h ij zijn cello en duwt mij achter toetsen. Zij raakt verrukt en opent haar gouden keel. De kinderen komen hun bed uit. Muziek maken. Ook dat was ik bijna vergeten en had ik verleerd. Maar nu beminnen we Schubert, Gershwin, Bach, Faure en Jan ...
Nieuw
Een nieuw jaar is aangebroken. Reuze hip. Alles wat nieuw is, daar zijn we dol op. Voortdurend worden we opgejaagd nieuwe spullen aan te schaffen, de nieuwste mode te dragen. Nieuwe liefdes vinden we spannend, nieuwe uitdagingen, nieuwe reisbestemmingen. En dan moeten we nu weer aan de nieuwe voornemens. Ik ben ermee opgehouden. Grote feesten, intieme avondjes, met oudjaar heb ik alles geprobeerd in m’n leven. Net als u waarschijnlijk. Pas deze keer heb ik durven toegeven aan het innerlijk verzet dat ik als kind al ervoer. Want: wat valt er eigenlijk te vieren tijdens de overgang van het ...
Witte zakdoek
Met twee collega’s mag ik naar de eeuwige stad. Voor hen is daar werk aan de winkel. Ik ga voor spek en bonen. Heerlijk. Eenmaal in Rome aangekomen komt ons ter ore dat de bisschop die tegenwoordig aan de Friezenkerk verbonden is, daar iedere ochtend de mis opdraagt. Zeven dagen in de week. Meestal alleen. We besluiten hem die ochtend te vergezellen. Hij kijkt op van zijn stille werk en zegt: ‘Iedere morgen loop ik van mijn huis naar deze kerk en beklim ik de hoge buitentrap. Daar liggen altijd zwervers. Ik ben Sinterklaas niet, maar kan deze mensen ook onmogelijk voorbij lopen. Met die ...
Oom agent
De bel. Politieagent aan de deur. Tegenwoordig ziet zo’n jongen met helm in de hand er felgeel uit. Ik voel me van kleur verschieten. Hij ziet het en zegt: ‘Schrik maar niet.’ Vrees niet. Die twee beroemde woorden uit de bijbel die me zomaar kunnen ontroeren. De agent vertelt dat er bij een van de overburen is ingebroken. Of me iets is opgevallen. Nee, helaas. Bij het afscheid zegt de diender tot twee keer toe: ‘Wees waakzaam.’ Klinkt ook alweer zo bijbels. Zou een engel er tegenwoordig zo bijlopen? Breedgeschouderd, in motorpak met knalgele accenten? Ik lach om m’n eigen ...
Gaai en ekster
In mijn achtertuin bevindt zich een voederplank. Geen luxe nu koning Winter zich laat gelden. Mussen, roodborstjes, duiven, kauwen; heel wat gevleugelde ademgenoten strijken er neer om een graantje mee te pikken. Een merel komt iedere dag op dezelfde tak zitten en blijft dan minutenlang voor zich uit kijken. Nu landt een Vlaamse gaai op een vetbol. De buurman zei laatst dat het zo’n mooie vogel is. Maar de gaai blijft maar even. Een ekster jaagt hem weg. Veel mensen hebben het niet zo op eksters. Volgens een sage spotte de ekster met de gekruisigde Jezus en werd hij vervloekt. Eksters ...
Plukverbod
‘Je mag overal opklimmen. Behalve op het aanrecht!’ Terwijl ik het zeg schiet ik in de lach. Waar heb ik die zin eerder gehoord? ‘Van alle bomen in de hof moogt gij vrij eten, maar van de boom der kennis van goed en kwaad zult gij niet eten.’ Het zal Wolfje worst wezen. Wolfje is het nieuwe baby-katertje hier in huis. Hij lapt alle huisregels aan z’n aanbiddelijke pootjes. Net als Eva. Hoewel…zij niet alléén. Afgelopen week las ik het paradijsverhaal zoals het in de Koran is opgetekend. Daar is Eva niet de verleidster, maar nemen Adam en Eva tegelijk een vrucht van die ene boom. ...
Swieb en Saar
De KRO-NCRV is een merkcampagne gestart die ‘Vertel.’ heet. Hoe meer we weten van de ander, hoe groter ons begrip voor die persoon zal zijn. Bovendien is het voor ieder mens van levensbelang om op verhaal te komen. Je hart luchten kan wonderen doen. Waarom voel ik me dan plots zo weemoedig? Misschien komt het door de knusse oude boerderijkeuken van mijn goede vriend. We zitten vlakbij het ouderwetse fornuis aan zijn maaltijd. Ik voel me zwerver Swiebertje. Hij is dus even Saar. Kan een mens de ander wel ooit echt bereiken? Is het wel mogelijk om alles wat je op je lever hebt te vertellen ...
Kuieren op het kerkhof
In de ochtend ontmoet ik een wijze man in de boshut van De verwondering. Als een kind naar het bestaan van God vraagt, informeert het eigenlijk of het er mag zijn, zegt hij. Ben ik welkom? Misschien is dat wel het grootste verlangen van de mens, welkom geheten worden, je geroepen voelen, gezegend worden, mijmer ik. In de middag vertelt een wijze vrouw me in het radioprogramma Zin in weekend dat het voormalige eiland Marken een opmerkelijke begraafplaats heeft. De overledenen liggen daar onder gietijzeren paaltjes waar alleen een nummer opgeschroefd is voor de administratie. Mocht je bij ...
Nadere informatie
Als er op de radio ‘nadere informatie’ wordt gezegd, versta ik steevast ‘na de reformatie’. Gereformeerde genen. Dat zal de reden wel zijn dat ik gevraagd ben een discussie te leiden over die hervorming die 500 jaar geleden plaatsvond. Voor de lol heb ik Luthersokken gekocht. De opdruk ‘Hier stehe ich, ich kann nicht anders’ blijft trouwens wel veilig verborgen in m’n stoere laarzen. Ja, een beetje heimelijke steun kan ik dit reformatiejaar wel gebruiken. Nog schaam ik me als ik terugdenk aan de heroïsche kindervreugde die ik voelde toen ik hoorde van de beeldenstorm. Hoeveel ...
Ontmoeting
De veertigdagentijd breekt weer aan. De tijd van bezinning op weg naar Pasen. Ik houd van deze periode. Stilte, leeg worden voor God, het vereenvoudigen van het leven. Vaak wordt er gedacht dat deze lijdenstijd een periode van afzien is, van niet snoepen, niet drinken, geen vlees eten of leuke dingen doen. Maar je zou ook ruimte voor iets kunnen maken waar je normaal niet aan toekomt. Naast de boshut van de Verwondering staan mooie grote voorjaarstakken in een pot. Aan onze veertigdagentijd-gasten vragen we op een lint te schrijven waar zij ruimte voor vrij willen maken. De linten worden aan ...
Schoonmaak
Citroen in de microgolfoven, azijn voor de douchekop, biertje over de houten meubels. Zomaar wat lenteschoonmaaktips uit grootmoeders tijd. Misschien is het wel een poging om de zon naar ons toe te smeken, mijmer ik als ik de boeken van de planken haal. Waar zou anders die immer terugkerende lenteschoonmaakdrift vandaan komen? Brr, boeken afstoffen is niet leuk. Maar mijn kleine katertje vindt de stapels op de vloer reuze opwindend. Overmoedig springt hij van kinderbijbel naar koran. Mijn boekenplan dient naast het ontstoffen nog een hoger doel. Ik ben toe aan alfabetische volgorde en ...
Ontploffing
Als iemand je een cadeautje geeft en je neemt het niet aan, van wie is het presentje dan? Wil iemand je kwetsen en jij neemt die aanval niet persoonlijk, dan blijft de kwetsuur ongebruikt bungelen. Nee, sterker nog, soms is het dan net alsof de gifpijl rechtsomkeert maakt. Laatst heb ik daar nog een frappant voorbeeld van mogen meemaken. Met een vriend die ook mijn collega is had ik ergens heerlijk gegeten en we vroegen om de rekening. Die werd ons door de eigenaar gepresenteerd. Ik keek er niet eens naar en wilde al betalen. Maar mijn vriend bestudeerde het papiertje wel en zei vriendelijk ...
Licht
Ook dit jaar voltrekt het wonder zich. Uit ogenschijnlijk dode takken komt groen tevoorschijn. Alles, werkelijk alles reikhalst naar het licht. Mensen, dieren, bomen, distels. Wat lijken we in onze hunkering toch ontroerend veel op elkaar. Er is niets tegen te doen, ook op deze eerste lentedag welt de oude Prediker bij me op: ‘Het licht is zoet en het is voor de ogen goed de zon te aanschouwen.’ Al eeuwen is dat zo. Er is niets nieuws onder de zon. Jammer dat Bach deze tekst niet van muziek heeft voorzien. Dat zou het snoeien van de hortensia nog feestelijker maken. Gelukkig nam Bach wel ...
Adieu God?
Uit je routine stappen, je vaste gewoontes en patronen…daar is de vastentijd een mooie gelegenheid voor. Onlangs kreeg ik die mogelijkheid op een presenteerblaadje aangeboden. De EO vroeg me om als geinterviewde mee te doen aan het programma Adieu God? met Tijs van den Brink. Ik begeef me daarvoor naar de kerk waar ik als kind vele uren doorbracht met het zingen van psalmen en het luisteren naar Gods woord zoals dat van de kansel tot mij kwam, de Koepelkerk in Arnhem. Ben ik nerveus? Ja, maar minder dan wanneer ik zelf verantwoordelijk ben voor een geslaagd gesprek in ons programma De ...
Palmpasen
Alles is onuitsprekelijk vermoeiend, zegt het bijbelboek Prediker meteen al in z’n eerste hoofdstuk. Deze eerste verzen van Prediker vormen de dierbare tekst van mijn gast op Palmpaasmorgen. Alles is onuitsprekelijk vermoeiend. Gek genoeg knap ik een beetje op van die zin. Sterker nog, mijn fantasie slaat op hol. Ik zie Jezus op die ezel zitten als hij vlak voor zijn gruwelijke dood juichend wordt binnengehaald in Jeruzalem. Misschien vond Jezus die hysterische heldenintocht ook onuitsprekelijk vermoeiend. Want je kon ’t zien aankomen: vandaag ‘Hosanna!’ en morgen ‘Kruisigt Hem!’ ...
Aannemer
Vandaag maak ik een staaltje gij-zult-u-geen-gesneden-beelden-maken mee. Als gereformeerd kind begreep ik dat dit ten strengste verboden was en zag dan gesneden ontbijtkoek voor me. De bel gaat. Meneer Glasvezel.‘Ik neem aan dat u boven ook televisie hebt?’ Uh.. ‘Ik neem aan dat u hier niet alleen woont?’ Ach, hoe komt u daar zo bij? Meneer ziet mijn verwondering niet. ‘Ik neem aan dat u veel films kijkt?’ Dan vraag ik of meneer misschien aannemer is. Hij kijkt me verdwaasd aan en neemt maar afscheid. Tuurlijk is de glasvezelboy geen aannemer. Beetje flauw. Gesneden beeldenmaker ...
Als een ooi
Ooit beweerde de vader van mijn vriendinnetje dat het woord ‘monniken’ met twee k’s moest worden gespeld. Eigenwijs als ik blijkbaar op m’n elfde was, pakte ik de Dikke van Dale uit zijn kast. Maar koppigheid was ook die man niet vreemd. Toen hij zag dat het woordenboek maar één k voor monniken gebruikte, zei hij dat van Dale zich vergiste. Spelling. Mijn eigen vader hecht er zo aan, dat hij ons na het avondeten dictee gaf: ‘Burgemeester en burgerrrrrrrrvader!’ Zijn inspanningen wierpen vruchten af, want spellen kon ik als de beste. Tot de spelregels veranderden. Niet één ...
Maskers af
Boer zoekt vrouw was weer een groot succes. Sommige deelnemers vonden het geluk. Anderen keerden voortijdig huiswaarts, afgewezen of afgehaakt. Heeft u zich ook regelmatig afgevraagd wat er omging in het hoofd en het hart van de vrouwen en mannen wier droom in duigen viel? Als ik die nu eens voor een goed gesprek kon uitnodigen in mijn Boshut! Dat we dat dan gaan uitzenden na afloop van zo’n aflevering van Boer zoekt vrouw ….Misschien is mijn nieuwsgierigheid naar de echte gevoelens van deze mensen wel voor velen van u herkenbaar. En wellicht begrijpt u soms net zo weinig als ik van de ...
Donker hoekje
Ooit vertelde een hulpverlener me over een man die hij jarenlang in therapie had. Tijdens de laatste sessie vroeg hij zijn cliënt wat hem van alle behandelingen het meest zou bijblijven. ‘De manier waarop u de deur voor mij openmaakte.’ De vindplaats van tederheid en nabijheid bleek zich niet in de spreekkamer, maar bij de voordeur te bevinden. Vandaag stap ik dapper het Muzieum in Nijmegen binnen. Ja, daar is moed voor nodig, want het is hier aardedonker. Men ziet hier letterlijk geen hand voor ogen. Gids John is blind. Hij laat je aan den lijve een dag uit zijn leven ervaren. Met een ...
Weut ik veul
Hoe ouder je wordt, hoe minder je weet. Kent u dat gevoel? Zelf kan ik daar heerlijk mee leven. Ik ervaar het als een opluchting dat mijn meninkjes bij het klimmen der jaren stuk voor stuk verdampen. ‘Weutikveul’ ligt op het puntje van m’n tong, maar ik hou me in. Hoewel je van Jezus je gang mag gaan: ‘Zo gij niet wordt als kinderen…’ Hij geeft ons een vrijbrief om weer vol verwondering rond te gaan lopen. Net als vroeger. Dat is het bijzondere van religie. Religie eert het mysterie van het leven, in plaats van het te willen ontrafelen of te verklaren. Daarom ga ik met Hemelvaart ...
Timbre
Soms overvalt moedeloosheid me. Letterlijk. Het is een overval. Ogenschijnlijk vanuit het niets valt er een doffe deken over m’n hoofd. Waar die ineens vandaan komt? Misschien omdat een mens zich dan al een tijd heeft groot- en ingehouden, het vele barre nieuws dat via allerlei media tot ons komt dapper negerend. Want waar laten we het allemaal? En dan is daar plots die doffe klap. De directe aanleiding heeft altijd te maken met stemverheffing. Een moeder die het hoorbaar zat is, een hondenbezitter die hard tegen z’n huisdier schreeuwt. Stemmen die de stilte woest aan flarden scheuren. Op ...
Pax
Hij mompelt wat, terwijl hij voorzichtig zijn gloednieuwe duivenhok openmaakt. Er wordt zacht teruggekoerd. Mijn Zeeuwse vriend heeft een witte duif gekregen. Of eigenlijk van een wisse dood gered. Voor dit dier was geen plaats in zijn thuishonk, ook al vloog het er steeds naar terug. Het moest maar worden afgemaakt. Mijn Zeeuw stak daar een stokje voor. Als hij zelf een hok wist te vinden waar de duif kon acclimatiseren, was het diertje van hem. Aldus is geschied. Ze maken kennis met elkaar, de duif en de Zeeuw. Koerend en mompelend. ‘Hoe zal ik je noemen? Doffy? Of Pax?’ Het duifje ...
Vrij zijn
Dit is mijn laatste column vóór de zomerstop van de gids. Herinnert u zich uw kinderopwinding nog als de grote vakantie begon? Vakantie komt van vacare : leeg zijn. Boven de poort van de Abdij van Egmond staat: Deo Vacare . Vrij zijn voor God. Vrij en leeg worden willen we allemaal wel. Maar hoe? Misschien moeten we dan eerst vakantie nemen van onszelf en van onze zorgen. Vraag eens aan jezelf waar die bezorgdheid eigenlijk vandaan komt. Wordt die misschien veroorzaakt doordat je teveel gericht bent op het vergankelijke, op de materie? Ben je meer bezig met hebben dan met zijn? Je ...
Mysterie
Deze zomer maakten mijn collega’s van de Verwondering en ik een serie met levensvragen. Vragen als: bestaat er onvoorwaardelijke liefde? Kun je leven zonder vuile handen te maken? Wat doet er werkelijk toe? En wat blijkt: het is mogelijk op zulke grote vragen in vijf minuten een bijzonder boeiend antwoord te krijgen. De afleveringen van deze zomerverwondering duren dus maar kort. U kunt ze wekelijks zien op de facebookpagina van de Verwondering en binnenkort ook op NPO2. Er is echter één vraag die ik niet aan de gasten heb gesteld: kun je de ander werkelijk kennen? Volgens mij is dat ...
Bie wieze van sprekken
Zolang ik me kan herinneren ben ik al dol op oudere mannen. Maar waarom? Zijn rijpere heren dan zo troostend? Pff, heb je even...men kan bepaald niet beweren dat ouderdom garant staat voor wijsheid. Als ik moed vat en in verwondering omkijk, zie ik herders, voorgangers en leraren die beslist onwijs waren. Toch blijf ik onvermoeid reikhalzend uitzien naar rijpe richtaanwijzers op mijn levenspad. Misschien herkent u het wel. Wellicht verlangen we allen naar herderlijke, tedere doch krachtige aansporing. Naar die aartsvaderlijke blik op ons. Ook al is ieder levenspad uniek en soms een tikje ...
Vuur
Waarschijnlijk is dit de allerlaatste keer dat mijn rijpe concertvriend en ik samen in het Concertgebouw zijn. Hij is terminaal ziek. De afgelopen maand heeft hij alle bezigheden buitenshuis afgezegd, maar deze keer niet. Nooit eerder zagen we chefdirigent Daniele Gatti met het Concertgebouworkest van zo dichtbij. De Negende symfonie, ‘Dem lieben Gott,’ van Anton Bruckner staat op het programma. Bruckner droeg zijn laatste stuk op aan God. De componist werkte op de dag van zijn dood nog aan het vierde deel. Toch heeft het werk maar drie delen. Misschien voorvoelde Bruckner zijn dood, want ...
Thuis
Nu ik dit schrijf klettert de regen tegen de ramen. De lucht is grijs, de bomen dansen in de wind. Daar zul je de herfst hebben. De natuur schudt haar speelse uitbundigheid van zich af. Haar aandacht verschuift naar binnen. Zullen we met haar meebewegen, onze innerlijke zintuigen openen en zorgen dat we thuis zijn? Vaak is er niemand thuis. Dan zijn we ergens anders dan waar ons lichaam zich bevindt. We zitten in dezelfde kamer, op hetzelfde kantoor, in dezelfde treincoupé, maar de ander is niet aanwezig. Hij of zij is verdiept in draadloze communicatie met iemand die er óók niet is. ...
Post?
Alweer geen post. Niet zo gek. De meeste boodschappen zijn tegenwoordig digitaal. Zo hield ik me twee weken voor. Tot het moment dat collega’s bleven beweren dat ze me boeken hadden opgestuurd. Ook had de door mij aangevraagde museumkaart mij nooit bereikt. Bovendien miste ik de wekelijkse tijdschriften. Informeren bij de buren had geen zin, want ook zij zijn meer gericht op digitale brieven dan op de ouderwetse inwerpopening. Hoewel de buurman inderdaad nog steeds dat ene pakje niet ontvangen had. Toch maar aan de bel getrokken. En wat bleek: onze postbode had zijn te bezorgen post ...
Vinden
Een paar keer zei ik hem het jammer te vinden dat ik straks zijn graf niet kon bezoeken. Het leek me fijn om geregeld bij hem langs te gaan. Telkens antwoordde hij kalm: ‘Jij zoekt wel andere wegen om mij te vinden.’ Hij wilde gecremeerd worden, net als zijn vader en moeder. Vandaag is de uitvaart, op een vredig landgoed waar troost tussen de bomen hangt. De zon schijnt. Ontroerend zijn de sprekers en er wordt indrukwekkend gemusiceerd. Dan dragen zijn geliefden de kist naar de auto. We laten hem gaan. Ik heb geen idee waarheen zijn lichaam gebracht wordt. Het liefst ging ik tot het einde ...
Na de muur
Tijdens mijn voettocht voor het programma Mijn Pelgrimspad kom ik vandaag een oude man tegen. Zijn roem is hem voorgegaan, want een dorp eerder werd al over hem gesproken als ‘mister wikipedia van de Vechtstreek’. Tijdens zijn werkend leven was de man bloemist, maar de geschiedenis van Overijssel had al vroeg zijn vurige passie. Hij weet dus echt alles en vertelt me over het plaatselijke kasteel. De dikke muren met ophaalbrug zijn ooit neergehaald want, zo zegt hij: ‘Hoe zwaarder de beveiliging, hoe nieuwsgieriger de vijand’. Hij bedoelt het letterlijk. Keer op keer heeft de ...
Binnenkansje
Mijn oren moeten uitgespoten worden want ik ben zo doof als een kwartel. Maar wat de doktersassistente ook probeert, mijn gehoororganen blijven potdicht. Ik word naar huis gestuurd met de opdracht om drie keer per dag olie in m'n oren te spuiten. Over vier dagen mag ik terugkomen, dan gaat ze het nog een keer proberen. Omdat ik maar één hobby heb, probeer ik 'm ook maar weer op deze situatie uit. Ik stel graag deze vraag: wat is hier het verborgen geschenk? Nou, heb je even... Ik krijg eerbied voor alle doven en slechthorenden onder ons. Want man man, wat maakt doofheid je onzeker! Het is ...
Ruitje
Ooit belde de rector van onze middelbare school mijn moeder: 'Uw zoon Wim heeft een klasgenoot door een ruit gedrukt.' Mijn moeder reageerde zangerig: 'Ach, weet u het zeker?' Waarop de man bars vroeg of ze soms vond dat haar zoon daar te goed voor was. 'Welnee', antwoordde mijn moeder. 'Ik ben blij dit te horen!' Haar tweede zoon vond ze wat al te aangepast. Vandaar haar opgetogen reactie. Dit verhaal inspireert me nog steeds. Momenteel, nu ik in de rouw ben troost het me zelfs. Ik moest er deze week aan denken omdat ik werd 'afgewezen' voor een of ander televisiekwisje. De redactie had ...
Glazen botten
Elke ontmoeting heeft een geheime bedoeling. Leuk om er zo naar te kijken. Hoewel de betekenis van een treffen soms kraakhelder kan zijn. Vandaag spreek ik de moeder van een bijzondere vrouw die ik al jaren ken. Deze jongedame heeft de 'glazen bottenziekte'. Al sinds haar babytijd breekt ze het ene na het andere bot. Zelfs een niesaanval kan een fractuur veroorzaken. Haar rug is inmiddels verbouwd tot een stalen constructie. Ze heeft veel pijn. Naast dit lichamelijke drama is deze jonge vrouw met haar talent, spiritualiteit en levenslust een zegen voor de mensheid. Nu ontmoet ik zomaar haar ...
De rozenkrans
Inmiddels is het een jaarlijkse traditie: een rozenkrans van eikels en kastanjes maken voor het Mariakapelletje verderop. Het kruis bestaat uit scherpe bramentakjes. Ook al is hij katholiek, cabaretier en woont hij in Twente, hij voelt als mijn buurjongetje. Zijn vrouw lacht er vrolijk om. Als twee kleine kinderen rijgen we ons gebedssnoer van natuurproducten. Hij mijmert over God: 'In alles wat ontroerend, lief, kwetsbaar, mooi, zacht en krachtig is, in al die dingen zie je een glimp van God. En alles wat daaraan tegenovergesteld is, het lijden, de lelijkheid, de zinloosheid, de wreedheid, ...
Slang
Spiritualiteit in actie, dat is vanmiddag het thema. Het publiek bestaat voornamelijk uit vrouwen. Zusters onder elkaar. Allemaal bereid tot de goede strijd. Het is heerlijk om de vrouwelijke kracht in de zaal waar te nemen. Toch zit er meestal een adder onder het vrouwelijk gras. Het lijkt de slang van Eva wel. Zou elke vrouw haar eigen slang hebben? De mijne slist nog steeds de oeroude boodschap: 'De vrouw heeft het altijd gedaan.' Aangerand, veronachtzaamd, eigen schuld dikke bult. Inmiddels probeer ik te lachen om mijn kruipend gedierte, maar in deze zaal vol zusters van Eva ruist er ook ...
Open ramen
Als God een deur sluit opent Hij ergens anders een raam. Wie kent dit gezegde niet. Maar een raam is geen deur. Mijn open deur was mijn rijpe concertvriend. Het is nu twee maanden geleden dat hij stierf en het gemis wordt erger. Gisteravond heb ik dapper mijn eerste concertvriendloze concert bezocht en dat viel niet mee. Toch opent God inderdaad overal ramen. Vanmiddag trof ik middenin een dorpje waar ik moest zijn een vriend die ik al jaren niet gezien heb. Hij moest richting station. Verbijsterd was het instappen. Binnen de kortste keren lag ik als vanouds gevaarlijk dubbel van de lach over ...
Onbevangen
De adventstijd is bijna aangebroken. Het stille winterwachten kan beginnen, het liefst met kinderlijke onbevangenheid. Maar waar wachten we ook alweer op? De laatste dagen komt er steeds een psalm in me op die ik als klein meisje leerde in de oude berijming: 'O mijn ziel, wat buigt g'u neder, waartoe zijt g'in mij ontrust? Voed het oud vertrouwen weder, zoek in 's Hoogsten lof uw lust.' Psalm 42 vers 3. Dat oude vertrouwen en kinderlijke onbevangenheid lijken iets met elkaar te maken te hebben. Zouden die de weg wijzen naar 'het ene nodige'? 'Unum Necessarium', zo heet het boek dat de apostel ...
Oh...mijn hemel
In deze onbevangen adventstijd ben ik op zoek naar het ‘ene nodige.’ Weinig is nodig, slecht één ding, zei Jezus tegen Martha en Maria. In deze tweede week van de advent vraag ik me af of dat ene nodige de onbevangenheid zelf is. Momenteel wordt iedere zondagavond op NPO3 een aflevering van de serie Oh, mijn hemel… uitgezonden. Een vrolijke snelcursus religie is de ondertitel. Inmiddels hebben we het Jodendom en het Christendom gehad. De overige wereldreligies zullen volgen. Op Facebook en in andere media wordt gezegd dat de serie aanstootgevend en kwetsend is. Zelf geniet ik ...
Het 'ene nodige'
Vanochtend hoorde ik hem zingen. Hij ging door mijn merg en been. Dit keer was ik er voor gaan zitten. Normaal luister ik in de auto naar mijn lievelingsmuziek. Zo verspil ik geen tijd. Muziek in de file. Maar nu is het advent en besef ik wat een waanzin dat is. Hoezo is muziek nutteloos en de file niet? Ik verspil geen tijd? En al die onnodige vergaderingen in m’n leven dan? Dat mag allemaal wel zeker! Pfff. Tijd voor nieuw licht op oude gewoonten. Vanochtend luisterde ik alleen maar. Zonder auto, zonder doel. Wat kwam hij binnen. En niet alleen hij. De componist, de tekst, de liefde, de ...
We zien wel
Onlangs schreef ik een brief aan mijn jongere ik. Binnen de kortste keren voelde ik een gezellig vrachtje achterop m'n levensfiets springen. Ik keek om en de kleine Miek had haar regenlaarsjes al in mijn fietstassen gestoken. Een olijk kijkend wezentje. Was ik dat? Van verbijstering begon ik te slingeren. Ze schaterde het uit: 'Nooit vergeten te keten!' riep ze. Dat was waar ook! Dat had ik haar ooit beloofd. Maar onderweg verliezen we ons kleintje uit het oog. Zo'n kind zit daar kennelijk niet mee. Wonderlijk toch? Er lijkt een ongekwetste kern in ons te wonen, een onverstoorbaar wezentje ...
Wonderwel
In de gang van ons kantoorgebouw hangt een poster met de tekst: ‘Ja, maar wat als alles lukt?’ Steeds als ik er langs loop voel ik me overmoedig, een tikje giechelig. Vroeger bij ons thuis was het een tijdlang de gewoonte dat mijn vader en ik na het eten de afwas deden. Hij waste en ik droogde. Steevast. Je zou denken dat een protestants gezin geen rituelen kent, maar dat is niet helemaal waar. Dan laat ik hier nog buiten beschouwing welke opvallende gebruiken wij aan tafel hanteerden. Naast bidden, danken en Bijbellezen oefenden we ons psalmversje, de catechismus en kregen we dictee. ...
Belofte
Ze staart me aan. Ik kan niks voor haar doen. En zij niet voor mij. Toch ben ik heel blij dat ze er eindelijk is. Ze is afgebeeld op een LP. Een geschilderd portret van een meisje. Het is al dertig jaar geleden. Toen had ik een oude gele auto. Net niet gestolen. In de vroege ochtend trof ik de auto midden op een drukke weg aan. Een kennelijke dief had geprobeerd met de bekende draadjes contact te maken en weg te scheuren. Mislukt. Wel had hij de cassettebandjes die in het handschoenenvak lagen meegenomen. Ik wist meteen dat het een sof was. Vanwege de opname van een onvergetelijke zangeres ...
Zoet
Alles is onuitsprekelijk vermoeiend volgens het Bijbelboek Prediker. Aan die woorden denk ik vaak tijdens de jaarwisseling. De wind deed nog z’n uiterste best om het vuurwerk te lijf te gaan: ‘Hij draait en waait en draait, en al draaiend waait de wind weer terug.’ Prediker 1. Het is een heerlijk Bijbelboek, zeker in mistroostige tijden. Er staan veel troostende woorden in van iemand die al heel lang geleden hetzelfde meemaakte en voelde als wij. Van veel mensen hoor ik dat ze deze jaarwisseling zwaar vonden. Het is alsof er rond die dagen een wolk van weemoed over sommigen van ons ...
De innie
Een koptelefoon ophebben zonder muziek. De telefoon niet opnemen, zeker niet bij anonieme bellers. Bekaf raken van lawaai, van espressomachines tot radioreclames. Afspraken op het laatste moment afzeggen. Mocht dit u verbijsterend bekend voorkomen, dan is de kans groot dat u een innie bent, een introvert. De buitenwereld heeft dat zelden in de gaten want innies kunnen goed omgaan met aandacht en succes. Neem Obama, Finkers, Bowie, Monroe. Allemaal innies. Het verschil tussen introverte en extraverte mensen is dat de laatste groep de batterij oplaadt in gezelschap. Terwijl de innie ook best ...
Handen
In mijn halletje staat een groot Jezusbeeld. Een antiek exemplaar afkomstig uit een kerk in Frankrijk. Het beeld spreidt wijd zijn gulle armen. De handen zitten los in de mouwen. Een slimme uitvinding indertijd, want zo was de kans op beschadiging tijdens het verplaatsen van het beeld klein. Jezus met losse handjes. Misschien best een tikje historisch, gezien zijn gedrag bij de geldwisselaars in de tempel. Een van die losse handjes van mijn beeld is toch ooit ernstig beschadigd geraakt. Via internet probeer ik tevergeefs zo’n los onderdeel op te sporen. Al zoekend herinner ik me het verhaal ...
Bromsnor
‘Je licht doet het niet, je moet gaan lopen!’ ‘Heb ik al geprobeerd maar toen deed ‘ie het ook niet.’ Of: ‘Goed dat je het zegt, ik had wel een bekeuring kunnen krijgen’, en dan doorfietsen. Bromsnor plagen. Heb ik van mijn broers geleerd. Tegenwoordig is oom agent gemotoriseerd als hij je de les gaat lezen. Dan nóóit meer: ‘Reed ik zo hard!? Dat valt me niks tegen’ zeggen. Ach, gekkigheid natuurlijk. Deez’ overmoedige dagen zijn voor u en mij waarschijnlijk allang voorbij. Toch valt me zo’n politieauto die in de startblokken langs de kant van de snelweg op zijn ...
Liefdevolle verwaarlozing
Sinds kort zing ik mee in een heel goed kamerkoor. Er wordt aan het begin van de avond niet ingezongen omdat we meteen muziek gaan maken. Motetten van Bach zijn niet gemakkelijk maar onze dirigent gaat ervan uit dat je je partij thuis instudeert. ‘Jullie weten zelf wel wat je fout doet’ zegt hij achteloos als hij naar het volgende stuk bladert. Naar deze inspirerende houding heb ik altijd verlangd merk ik nu. Niets maakt ons zo klein en schichtig als schijnzorg en zogenaamd goedbedoelde bemoeiallerigheid. Overbodige verkeersdrempels, extra verlichting op parkeerplekken voor vrouwen, het ...
Toevlucht
Veertigdagentijd. Midden in de buurtsuper staat een ontredderde man. Hij zegt dat hij zo’n levensverdriet heeft. Dat hij door het dunne laagje van onze schijnzekerheden begint te zakken. Verlegen lachend vraagt hij of iemand bij wijze van spreken een kat heeft die men kwijt moet of waar hij desnoods op passen kan. Als toevlucht, nu vaste grond wijkt. Voormalige gerustheid is hij kwijt. Het is alsof hij zich in de woestijn bevindt, zegt hij. Hij heeft zo’n dorst. Het is niet zozeer dat hij ingehaald wordt door pijn van vroeger. Hij is gewoon bezig een laag verder te graven in de grond van ...
Lenteplannen
Dit is de tijd van het jaar dat we ons verkneukelden over onze lenteplannen. Zullen we naar Drenthe of naar Zuid-Limburg? Mijn rijpe concertvriend en ik peilden iedere februarimaand waar onze voet gaan wilde. Van die reisjes geniet ik na. Van hoe we anderhalf uur konden doen over een ei en twee koppen thee. Hoe we op een leeg terras intens genoten van de stilte, terwijl de rest van de wereld binnen zat om naar een belangrijke voetbalwedstrijd te kijken. Alleen de ober stak af en toe z’n hoofd om de hoek van het terras om te melden wat de stand was. Voor ons was het altijd 2-0. Vorig jaar ...
Rood bankje
Verwondering huist niet alleen in de boshut van ons tv-programma. In de intercity kom ik terecht in een overvolle coupé waar luidkeels geroddeld wordt over de kennelijk gezamenlijke baas die Bob heet. Schuttingwoorden vliegen heen en weer. Collegaatjes onder mekaar. Gezellig. Tijdens de lange treinrit krijg ik ruimschoots de gelegenheid om een geintje te verzinnen. Bij het verlaten van het voertuig groet ik de Bobbeledigers: ‘Dag allemaal, ik ben Saskia, de zus van Bob. Een fijne dag nog.’ Er valt een beduusde stilte. Die zitten een tijdje in de rats voor ze erachter zijn dat Bob ...
Spiegeltje
Mijn huisdier mag ik zoveel afblaffen als ik wil lijkt menig hondenbezitter te denken. Niet zelden hoor ik het woord Nee schreeuwen tegen viervoeters. Soms verziekt mijn afschuw hierover de wandeling die ik maak. Wie denken we wel dat we zijn, grom ik dan inwendig. Ik beschouw dieren als even mysterieuze schepsels als de mens. Zo denkt niet iedereen erover, maar voortdurend Nee bulderen lijkt me niet erg heilzaam voor welk levend wezen dan ook. Vandaag ontmoet ik een man en een hond die beiden even verwonderd uit de ogen kijken. Is hij op het dier gaan lijken of was het andersom? Hij vertelt ...
Uit de diepte
Op Palmzondag wordt Jezus met palmtakken en gejuich begroet. Nog geen week later volgt het verraad. Vandaag halleluja en morgen kruisig hem. Er wordt vaak gezegd dat een mens pas in nood zijn vrienden leert kennen. In het geval van Jezus waren dat er niet erg veel. Zou dat voor ons allen gelden als de nood aan de mens komt? Tegenover mij in de boshut van de Verwondering zit de Passion-professor. Mirella Klomp onderzoekt al jaren de populariteit van The Passion en andere hedendaagse uitvoeringen van Passies, voor haar onderzoeksproject Passion resurrexit. Ze is theoloog en moeder van twee ...
Dobberen
Harry Mulisch huilde om een kudde paarden die, na dagen door hoog water gevangen te zijn geweest, door amazones werd gered. Een afbeelding van deze reddingsactie hing boven zijn bed. ‘Die foto is mooier dan Shakespeare’, sprak Mulisch. Ontroering huist in de hoogste kringen. Dat houd ik mezelf maar voor, want de oude vrouwentranen komen vroeg dit leven. Niet altijd even handig. Weerloosheid en ontroering zijn mijn trouwste vrienden aan het worden, hoe bizar ik dat zelf ook vind. Je zou denken dat een mens tijdens het klimmer der jaren flinker wordt. In veel opzichten is dat waar, maar ...
Speurtocht
Na Pasen is het stil geworden. De leerlingen van Jezus zwijgen. En hier bij ons is het nu ook een tijdje rustig. Na de vele passies en paasvieringen duurt het even voor het hemelvaart is. Die leegte ervaar ik als wonderlijk weldadig. Nu ik me afzonder realiseer ik me dat ik wacht, al weet ik niet waarop. Ik zie die twee volgelingen van Jezus voor me. Ze waren op weg naar de stad Emmaüs. Hun waarneming was beslagen. Ze zagen niet helder. Misschien kwam dat door hun teleurstelling over de tegenvallende resultaten van hun hooggespannen verwachtingen. Wellicht waren ze al in gedachten bij het ...
Aangenaam gezelschap
‘Ik weet dat God me niet meer te dragen geeft dan ik aankan. Ik wou alleen dat Hij niet zoveel vertrouwen in me stelde.’ Die zin van Moeder Theresa maalt nu door mijn koortsige kopje. Terwijl iedereen de griep achter zich heeft gelaten en lentefris rokjesdag viert, ben ik alsnog geveld. Een hele uitdaging, deze verplichte retraite. Van het ene op het andere moment word je uit het volle leven weggerukt dat intussen zonder jou ook vrolijk verder gaat. Ik heb alles afgezegd waarvan ik dacht dat het belangrijk was, maar ineens blijken die werkzaamheden achterwege te kunnen blijven of door ...
Levensreis
We zijn in Rome. Mijn katholieke collega Wilfred Kemp en ik zijn mee met de KRO-NCRV-ledenreis. Het is de bedoeling dat ik tijdens een dienst in de Lutherse kerk voorga. Wilfred vindt dat ik een stukje uit de Romeinenbrief moet nemen. ‘Wie bent u dat u een oordeel velt over uw broeder of zuster?’ Goeie vraag van Paulus aan ons, katholieken en protestanten onder en door mekaar. Romeinen onderweg. We trekken al een paar dagen samen op en hebben vaak door elkaars ‘bril’ gekeken. Hilarisch soms. Zo heeft de eeuwige stad voor Wilfred nog weinig geheimen, terwijl ik hier voortdurend in ...
Paus
Terwijl paus Franciscus langzaam dichterbij komt begin ik toch wat nerveus te worden. Mijn katholieke collega en ik zijn uitverkoren om de heilige vader te mogen ontmoeten. ‘Heel gek, ik merk dat het feit dat hij paus is me niet zoveel zegt. Maar dat hij een barmhartig en moedig mens is doet me des te meer’, fluister ik zenuwachtig. ‘Nou ja, bij mij is het precies andersom!’ mompelt mijn collega opgewonden terug. ‘Het kan me niet schelen wat voor een mens er in die jurk zit, zolang het de paus maar is.’ Dan neemt de paus breed lachend onze handen en staat echt bij ons stil. Na ...
Afkijken
De familie Schrijver is samengesteld uit individuen die hun verjaardag het liefst schriftelijk vieren. Geen feestneuzen. Jezus’ uitspraak, vlak voor zijn Hemelvaart, ligt op het puntje van m’n tong: ‘Nog een korte tijd en je ziet mij niet meer.’ Tijdens vergaderingen en feestjes moet ik mij inspannen die zin binnen te houden. Inmiddels is het al drie jaar geleden dat mijn broer Beert veel te jong overleed. Zijn twee zoons zijn nu adolescenten en ik heb mijn neefjes zeer lief. En ondanks het feit dat we dus niet zo samenscholerig zijn heb ik toch een stiekeme verse familieliefhebberij ...
De geest krijgen
Ooit werd op de vijftigste dag na Pasen door Joden een oogstfeest gevierd. Later ontstond op deze dag het Pinksterfeest. Nog aarzelend ontvingen de eerste christenen de vrucht, de vangst die ze van Jezus hadden geërfd. Welke oogst was dat eigenlijk? Waren de leerlingen van Jezus het daarover met elkaar eens? Nu ik voor het eerst zonder mijn rijpe concertvriend in het Concertgebouw ben, moet ik aan die nog talmende jongens denken. Naast mij zit mijn verse concertvriend zoals hij nu al heet. Een jongeman die de Achtste van Bruckner met het Concertgebouworkest onder leiding van Jaap van Zweden ...
Ontluiken
‘Laat de luiken geloken zijn’, dichtte J.H. Leopold. Dat dacht het elftal van Jezus ook, nadat het te link was geworden om bij die club te horen. Maar met Pinksteren vatten ze moed en gooiden ze de luiken open. Ontluiken werd het nieuwe motto en iedereen verstond dat in z’n eigen taal. Wat een timing dat Pinksterfeest, juist nu ook in de natuur alles ontluikt. Regelmatig vraag ik me af wat er in ons zou uitbotten als we minder verplichtingen zouden hebben. Stel, je hoeft niet meer te werken, te zorgen of te verzamelen in schuren om je toekomst veilig te stellen. In welke nog onbetreden ...
Zwierige gulheid
Hoe vaak heb ik het wel niet over overgave, over ja zeggen tegen de werkelijkheid. Als het over de seizoenen gaat ben ik best vergevorderd. Welkom lente, kom er maar in zomer, jij bent de mooiste herfst, niks aan de hand winter. Maar bij sommige medeschepselen op twee benen, pfff…. vooral als het dienstverleners betreft. Of het nu om de kapper, tandarts, schoonheidsspecialiste, telefoonhulpverlener of om de duur ingehuurde ‘inspirator’ op de werkvloer gaat, ze maken allemaal dezelfde grove denkfout. Vind ik dan. Ik antwoord niet meer op hun standaardvraag ‘Wat gebruik/doe je zelf?’ ...
Grazig
Dit is mijn laatste column voor de zomerstop. Zomerstop. Onwillekeurig denk ik dan aan de lekker lange zomervakanties uit onze jeugd. In gedachten sta ik op het schoolplein van weleer. De zon schijnt al fel op het onafzienbaar aantal tegels. Vreemd eigenlijk. Tegels op een schoolplein. Hoe vaak hebben we ons niet bezeerd aan knie en hoofd? Wie heeft ooit bepaald dat de speelplek voor kinderen bestraat en aangeharkt moest worden? Waar is toch de logica van het hart? Fantaseer even speels met me mee: als we na de zomer terugkomen blijkt het schoolplein veranderd in een heerlijk groene weide. ...
Onaangepast
Nabijheid is iets wondermoois, iets ragfijns. En het komt tot leven vanuit distantie. Afstand lijkt nodig om intimiteit te kunnen ervaren. Die les heb ik op allerlei manieren geleerd en het is mijn kostbaarste inzicht geworden. Ik kan intens van mensen houden en ze juist daarom volkomen vrij laten. Van wie heb ik dat merkwaardige cadeau eigenlijk gekregen? Alle tijd om over die vraag na te denken. Al uren zit ik in een wachtkamer van het ziekenhuis terwijl mijn moeder een enge ingreep ondergaat. Naast haar vier zoons ben ik haar enige dochter. Zij heeft mij al jong het rijk van de ...
Hèhè!
Een inzicht dat plotseling tot je komt kan heel verlossend zijn. Helaas is je vers verworven besef vaak moeilijk aan een ander te vertellen. Als kind drong soms de diepere betekenis van een gezegde tot me door en dat probeerde ik dan met m’n vriendinnetje te delen. Ze reageerde daarop vaak met: ‘Ja hèhè!’ Ze had gelijk, ik deed niet meer dan het spreekwoord hardop stamelen. Volgens mij is er ook nu iets wezenlijks tot me doorgedrongen, maar als ik dat inzicht noteer lijkt het een piepende open deur. Let maar op: alles wil bemind worden. O ja joh? Ja, laatst moest ik vanaf een hoog ...
Al eeuwen piepjong
Het seizoen is weer begonnen. Voor het tv-programma mijn Pelgrimspad loop ik het Friese gedeelte van het eeuwenoude Jabikspad. En de Verwondering heeft een nieuwe boshut gevonden waar zowel onze gasten als wij makers blij van worden. Niet zo handig dat ik juist nu koorts krijg. De laborante van de huisartsenpraktijk constateert binnen een minuut dat ik een blaasonsteking heb opgelopen. Ze kijkt in de computer en zegt: ‘O, je bent een gezonde jonge vrouw.’ Daar moet ik nogal om lachen. Zolang ik me kan herinneren voel ik me een oude melancholieke man. Nou ja, niet overdrijven…vrouw. Mijn ...
Rugzakje
Het is alweer een jaar geleden dat mijn beste vriend op zijn sterfbed lag. Ik vroeg me toen af wat hem zou kunnen bemoedigen. Een paar jaar daarvoor had hij me in een televisie-interview deelgenoot gemaakt van zijn spirituele ontwikkeling. Zijn zorgvuldig gekozen woorden maakten toentertijd zo’n indruk op me dat ik jaren later nog letterlijk wist wat en zelfs hoe hij had verteld. Vandaar dat ik hem, nu hij zijn laatste dagen inging voorstelde om samen nog eens naar dat interview te kijken. Door zijn relaas van toen raakte hij zichtbaar ontroerd en voelde zich opnieuw gedragen, precies ...
Zonnebril
Het weer is verrukkelijk. De herfstzon staat laag. Daarom valt het niemand te verwijten dat velen een zonnebril dragen, maar van mij zou het niet hoeven. Er zijn mensen die moeite hebben met de chador en nikab van moslima’s. Dat heb ik nou juist met de zonnebril. Het afdekken van de ogen zorgt ervoor dat iemand werkelijk in alle opzichten verdwenen is. Ten eerste herken je degene achter zijn donkere glazen niet of niet op tijd. Tijdens een intensief gesprek heb je werkelijk geen idee waarop iemands blik gericht is. Laat staan dat we kunnen zien hoe de zonnebrildrager zich voelt. Gevalletje ...
Erfenis
‘Jij moet meer minnaars nemen.’ Ik schep er een merkwaardig genoegen in die woorden op te schrijven. Het waren haar laatste woorden voor mij. Christiane Berkvens stierf niet lang na onze ontmoeting. Ze wist dat ze zou gaan. Deze spirituele vrouw heeft talloze mensen geïnspireerd. Ze voelde als een zuster die ik zelf niet heb. Vanaf de dag dat ze hoorde dat ze ongeneeslijk ziek was hield ze een dagboek bij. Binnenkort komt dat uit. Haar oudste zoon vraagt nu of ik tijdens de presentatie van dit boek kom vertellen wie ze was. Ze schijnt zich aan mij getoond te hebben zoals ze zelden deed. ...
Spin
Bij de voordeur hangt een foto van een uil met de tekst ‘Relax, nothing is under control!’ Iedereen die bij vertrek zijn jas van de kapstok haalt krijgt deze wijze uilwoorden mee. Ontspan je maar want werkelijk niets is onder controle. Velen gaan hier lachend de deur uit. Er is tenslotte telkens wel een situatie waarop die spreuk van toepassing is. Nu het herfst geworden is kun je het met eigen ogen waarnemen: of we het nu willen of niet, alles verandert, verkleurt, verdwijnt. De herfst leert ons dat overgave aan de werkelijkheid onze enige optie is. Dat doet ‘ie notabene in gulle ...
Vriend
Een deskundige beweert op een podium dat een mens niet meer dan drie goede vrienden kan hebben. Als een malle ga ik puzzelen en raak meteen de tel kwijt omdat ook overledenen en dieren in mijn kielzog blijven wonen. Dan hoor ik de vriendenspecialist melden dat er pas sprake is van echte vriendschap als je elkaar alles vertelt. Nu ben ik alwéér af. Vervolgens vernemen we dat je elkaar de waarheid moet zeggen. Ik vraag onnozel wat waarheid is. ‘Nou, dat je bijvoorbeeld zegt dat het tijd wordt voor een kappersbezoekje.’ ‘Ik ben net geweest’, mompel ik. Zit de waarheid niet in een heel ...
Reservetijd
Stiekem zit ik me te verkneukelen. Ik had nu in het sporthok hiernaast moeten zweten. Inplaats daarvan staat een atletische man mijn nek en schouders te masseren. Zowel op sneeuw als op water ging hij op voor het WK. Geen idee waar ik hem aan verdiend heb. Hij wel. Hij doet gewoon zijn werk. Wegens rugklachten ben ik in deze praktijk beland. Een fysio-collega van hem vond dat ik mijn achterkant moet sterken in de sportschool. Eén keer geprobeerd. Kleintjes beken ik de bink achter mij dat ik mezelf de komend onafzienbare tijd niet met opgewekt gemoed zie zweten tussen al die presterende ...
Wijntante
‘Ze noemen mij De Mens; niets menselijks is mij vreemd!’ Nog hoor ik die stem van Ko van Dijk, zoals hij zich in de televisieserie Dagboek van een herdershond voorstelde als boer Bonte. Met een beetje levenslef gaan we het allemaal zo doen, dacht ik indertijd als elfjarige: ‘Ik ben Annemiek, niets menselijks is mij vreemd.’ Blijkbaar hebben we die boerenmoed niet, want zelden hoor ik mensen zich op die manier kenbaar maken. Toch blijf het een prachtuitspraak. Als je je eigen zwakte kent word je mens voor jezelf en vervolgens ook voor de ander. Voorbeelden graag: zo heb ik ooit kort ...
Vreugde
‘Wie gelouterd is, ontledigd, geboren is, leeft zonder waarom. Hij leeft om niet, om niets te hebben, om niets te krijgen, geen loon, geen eer, geen heiligheid, geen hemel. Hij heeft geen gelijk, geen prestaties, geen macht, hij zoekt geen erkenning. Hij heeft niets meer te verliezen, hij is op alle plaatsen thuis, in alle tijden een. Zo leven is de zin van je leven. Dat is vreugde.’ Deze zondagmorgen gaat Huub Oosterhuis voor in zijn eigen Amsterdamse Ekklesia. Hij is 85 geworden; de man die pleit voor een ruimhartig kinderpardon; de theoloog die de twee belangrijkste vragen in de bijbel ...
Uw dienstmaagd
Onze hersens schijnen niet de bron maar de ontvanger van ons bewustzijn te zijn. Mensen die klinisch dood zijn geweest, wiens hersenen volledig waren uitgevallen, hadden vaak een helder bewustzijn. Kennelijk is er een continuïteit van bewustzijn dat onafhankelijk is van het functioneren van onze hersenen. Vergelijk het met de I-Cloud, de digitale wolk. Waar je ook bent, de informatie van talloze websites en telefoongesprekken is altijd aanwezig. Je hebt wel een instrument nodig om die ‘wolk’ te ontvangen. Maar zonder die hersens is het bewustzijn er ook. Plato zei dat onze zintuigen ons ...
Blijf
Vannacht droomde ik van je. Dat je afscheid van ons nam. Vannacht waren we met enorm veel mensen. In mijn droom ging het heel anders dan toen je vorig jaar stierf. Toen was je gezelschap klein en knus. Vannacht hoorde ik je Rilke citeren, zoals je dat gedaan schijnt te hebben toen je ooit je loopbaan als geliefd leraar opgaf. Toen was je nog jongig (in de vijftig) en begon je je tweede carrière als psychotherapeut. Ik wist toen nog lang niet van je bestaan. Tijdens dat vaarwel van je leerlingen gaf je hun de Herfst mee van Rilke: ‘Herr: es ist Zeit. Der Sommer war sehr gross.’ Vannacht ...
Wordt het nog wat?
Al heb ik weinig met goede voornemens of andere collectief vastgestelde regels, toch talm ik op de drempel van het nieuwe jaar. ‘Dat Koninkrijk van U, weet U wel, wordt dat nog wat?’ Vroeg Gerard Reve dit uit ongeduld of uit wanhoop? Mijn avondgebed zal dit jaar hetzelfde blijven als voorheen: ‘Moge mededogen de wereld omhullen.’ Bidden helpt. Het tovert geen ideale wereld tevoorschijn maar verandert in ieder geval mezelf. Angst is bevroren liefde en tijdens mijn avondlijk ri tueel smelt de angst als ijs in een rivier. Toch ervaar ik moedeloosheid om het leed van zoveel schepsels op ...
Nu ik hier toch ben
Een zeer geliefde vriend bukte zich ooit moeizaam om zijn veters te strikken. Toen het klusje geklaard was bleef hij voorover gebogen zitten en kreunde amechtig: ‘Nu ik hier toch ben, kan ik nog wat oprapen?’ Zelfspot is deze man niet vreemd. Een onweerstaanbare eigenschap. De laatste tijd komt die zin van hem steeds bij me boven. ‘Nu ik hier toch ben.’ Het roept iets kwieks op: ‘Nu ik hier toch ben kan ik net zo goed die doos mee naar beneden nemen.’ ‘Nu we er toch zijn kunnen we net zo goed de vluchtelingen uit Griekenland ophalen.’ Nu we toch het levenslicht zien is er werk ...
Toespraak bij de vredesdienst voor dieren
‘Wat vindt u van de westerse beschaving?’ vroeg men Gandhi ooit. Hij antwoordde: ‘Dat lijkt me een heel goed idee.’ Wat onze omgang met dieren betreft leven we nog steeds in een achterlijke wereld. Het is naast mensenrechtenverklaringen toch allang tijd voor de ‘Verklaring van de Rechten van Lijdende Wezens. ’ Niets in de wereld maakt mij zo des duivels als minachting voor dieren. Die verontwaardiging dank ik bepaald niet aan ons protestantse erfgoed. Want in de kerk leerden velen dat het vliegend, kruipend en zwemmend gedierte alleen bedoeld was voor ons vertier. De mens was ...
Wordt dat nog wat
Al heb ik weinig met goede voornemens of andere collectief vastgestelde regels, toch talm ik op de drempel van het nieuwe jaar. ‘Dat Koninkrijk van U, weet U wel, wordt dat nog wat?’ Vroeg Gerard Reve dit uit ongeduld of uit wanhoop? Mijn avondgebed zal dit jaar hetzelfde blijven als voorheen: ‘Moge mededogen de wereld omhullen.’ Bidden helpt. Het tovert geen ideale wereld tevoorschijn maar verandert in ieder geval mezelf. Angst is bevroren liefde en tijdens mijn avondlijk ri tueel smelt de angst als ijs in een rivier. Toch ervaar ik moedeloosheid om het leed van zoveel schepsels op ...
Geluk
‘Geluk kun je niet meenemen, verdriet sleept achter je aan’, aldus Marc-Marie Huijbregts tijdens zijn oudjaarsconference. Is dat waar? Ik moest meteen denken aan de gezinsscène die iedereen kent: alle kinderen krijgen iets lekkers. Jij schrokt de zoete snack naar binnen terwijl je broer tergend langzaam van zijn lekkernij geniet en je uitdagend aankijkt. Waaah! Zijn geluk duurde langer dan het jouwe, dus misschien werkt slepend verdriet ook niet bij iedereen hetzelfde. Ooit mocht ik een presentator regisseren voor een ernstig programma op Radio 4. Ik was dol op die man maar vond hem als ...
Rode autootjes
Onlangs vertelde ik al dat ik klaagde op het sterfbed van mijn rijpe concertvriend. Op ja, ik lag lekker knus naast hem. Dat ik in geval van crematie zijn graf niet kon bezoeken. Hij antwoordde prompt dat ik hem wel zou weten te vinden. Die voorspelling komt telkens uit. De laatste tijd verschijnt hij in rode autootjes. Die zie je nog zelden op de weg. De meeste mensen rijden tegenwoordig in een donker rijtuig, maar tijdens deze bewolkte winterdagen neem ik nu met grote regelmaat rode autootjes waar. Zijn knipoog. Vooral de achterkant van die rode vervoermiddelen spreekt me aan. Dat zit zo: ...
Van de hoge
Als ik ergens van opknap is het wel van vakmanschap. Het geconcentreerde tongpuntje van fietsenmaker, metselaar, chirurg, naaister, componist doet mijn ziel zingen. Als aandacht en meesterschap de werkhanden ineen slaan kijk ik m’n ogen uit. Vandaar dat ik op zondagavond graag de tv aanzet voor Heel Holland Bakt. Wat een feest is het die stralend getalenteerde amateurbakkers het beste van zichzelf te zien geven. Maar naarmate de serie vordert kijk ik ook om een andere reden. Meer en meer raak ik gefascineerd door het koddige ontmoedigingsbeleid van de tweekoppige jury tijdens het creatieve ...
Gul
Stoer opgevoed zijn wij hè. Mensen uit één stuk. Van stavast. Laat je niet kennen; dat is misschien wel de opvallendste uitdrukking van ons cultureel erfgoed. Mijn buurvrouw is er ook zo een. Uiterst betrouwbaar. Maar als ze ziek is wordt ze als een kat die in het donker stilletjes haar wonden likt. We hadden het erover. Dat het wat lastig is er voor haar te zijn als zíj zich in tijden van haar nood niet toont. Of ze niet gul kon zijn in haar hulpvraag. We lachten erom. Toen raakte ook ik nogal in de lappenmand. Ik bleek hetzelfde gedrag te vertonen als de buuf: als een kat in het donker ...
Beschaving
‘Wat vindt u van de westerse beschaving?’ vroeg men Gandhi ooit. ‘Dat lijkt me een heel goed idee’, antwoordde hij. Mij ook. Maar deze maand is het weer raak: 2500 varkens zijn door een stalbrand omgekomen. Hoe onbeschaafd is het om intelligente dieren als gebruiksvoorwerpen te zien, die niet alleen op te sluiten in een stal, maar ze ook nog eens vast te zetten in kooien. Stel je het inferno en de krijsende doodsangst van onze medeschepselen voor! Ik lig er wakker van en klamp me vast aan de geniale Leonardo da Vinci.Bijkans al zijn voorspellingen zijn uitgekomen: vliegtuigen, liften ...
Onbewust
Ooit vertelde een zangeres me een wonderlijk verhaal. Deze gelauwerde alt zong de Kindertotenlieder van Mahler en het publiek was verrukt. Nooit eerder had ze de wanhoop van een moeder die haar kind verliest zo hartverscheurend vertolkt. Men dacht dat dit leed haar zelf was overkomen, zo geloofwaardig zong ze haar rol. De werkelijkheid was dat ze tijdens het concert met haar naaldhak in een spleet van het houten podium terecht was gekomen. Al zingend en voetwrikkend hield ze zich slechts bezig met de vraag hoe ze vóór de slotnoot haar pump zou weten te bevrijden. Ik zit in de boshut een ...
Nabijheid
Toen mijn oude vriend zijn doodsvonnis van de huisarts vernam was ik erbij. De beide mannen kenden elkaar al vijftig jaar, want de arts was vroeger een leerling van mijn vriend. Ze noemden elkaar bij de voornaam. Een ontroerend warm samenzijn. ‘Jij mag me dag en nacht bellen’, sprak de dokter gul. ‘Mogen we dan je 06nummer?’, vroeg ik praktisch. Dat bleek niet de bedoeling te zijn. Ook hier ging het om gepaste beroepsmatige afstand. Pff, lekker. Maar mijn wijze vriend kon er meer begrip voor opbrengen dat we in tijden van nachtelijke nood slechts naar de praktijk konden bellen alwaar ...
Zin
Ik ben er niet trots op, maar wat heb ik veel tegen m’n zin gedaan in m’n leven. Dat is al vroeg begonnen. Op het schoolplein hersenspoelden we elkaar al met de ijskoude mantra ‘dan maak je maar zin!’ Uiteindelijk ging je gebukt onder de belemmerende overtuiging dat het egocentrisch was als je het naar je zin had. Een wereldwijd verspreide kwaal. Een Australische zuster die honderden stervende mensen begeleidde noteerde de vijf meest geuite spijtbetuigingen: 1 had ik maar meer gedaan wat ik zelf wilde, 2 had ik maar niet zo hard gewerkt, 3 had ik de moed maar gehad mijn gevoelens te ...
Liefhebbers
De passietijd is aangebroken. Dat woord verwijst natuurlijk naar het lijden van Jezus. Maar passie heeft ook een andere betekenis: hartstocht, liefde, bevlogenheid, vurig verlangen. Jarenlang mocht ik het radioprogramma Passie presenteren; een live podium voor amateurmusici. Dat was iedere week een ongekend avontuur want jonge en oude muzikanten legden tijdens dit passieuur heel hun wezen in de muziek. Niet zo gek, want amateur betekent liefhebber. ‘Zijn er nog amateurs voor koffie?’ is in Vlaanderen een heel gewone vraag. Van professionele musici hoor je weleens dat die om vijf uur op ...
Misschien
We studeren de Klaagliederen van Jeremia in van de Spaanse componist Alonso Lobo (1555 - 1617). Het is voor Stille Zaterdag. Stil is het al, zo tussen het studeren door. Het repertoire van dit kamerkoor is zo pittig dat er gelegenheid noch behoefte is om tussendoor te praten. Heerlijk dus. Deze Latijnse klaagliederen zingen we nasaal en kaal: ‘Goed is het in stilheid te wachten. Misschien is er hoop.’ Wonderlijk hoe die zinnen troosten. Jeremia schrijft niet: ‘Natuurlijk is er hoop, waarom ben jij daar nog niet achter?’ Nee, hij is ons nabij door samen met ons in stilheid te wachten ...
Knopjes en pasjes
Al een tijdje loop ik rond met een sensatie waar geen woorden voor zijn. Overal schudden instituten en oude inzichten op hun grondvesten en storten onwrikbaar gewaande muren in. Misschien valt het te betreuren dat zuilen en levensovertuigingen hun langste tijd gehad hebben. Maar daar ontstaat ook ruimte voor Jesaja 43 vers 19: ‘Ik maak iets nieuws, heb je het niet gemerkt?’ Ja, die verandering hangt al in de lucht, maar hoe daar woorden aan te geven? Nu lees ik een uitspraak van een Amerikaanse klimaatactievoerder: ‘Terwijl alles uit elkaar valt, komt alles samen.’ Precies dat is wat ...
Meedogenloos barmhartig
De monsterzege van Forum voor Democratie wordt door velen ongelooflijk gevonden. Zelf begrijp ik het ook niet goed en ik aarzel of de zachte krachten ooit zullen winnen. Maar langzamerhand vraag ik me af of verstard onbegrip wel zo heilzaam is. Ooit had ik een baas die voortdurend zei dingen onvoorstelbaar en onbegrijpelijk te vinden en dat maakte de man bepaald geen veilige herder. Er is een nieuw verlangen in me opgestaan. Ik wil niet alleen een oordeelloos en inlevend interviewer zijn voor degenen die ik spontaan al kon begrijpen. De aanslagpleger, de mishandelaar, de recidivist; ook de ...
De priester
Onlangs mocht ik Willemijn Dicke ontvangen in de boshut van de Verwondering.Willemijn schreef een boek overhaar spirituele zoektocht: De sjamaan en ik. Gaandeweg verandert ze van een atheïst die alles zeker weet in een verwonderd mens dat openstaat voor het Mysterie.Tijdens haar queeste komen veel goeroes voorbij: zenboeddhisten, sjamanen, handopleggers, swami’s en een Dominicaanse priester.Deze priester helpt haar de wondere wereld van de mystiek te kennen. Maar op een gegeven moment spreekt hij haar ook ernstig toe: ‘Nu ga ik iets zeggen wat jij niet zo leuk zult vinden, Willemijn. ...
Muurbloem
De opnamedagen voor een nieuwe serie van mijn Pelgrimspad zijn in aantocht. Al tijden verheug ik me op deze wandeltocht door verlokkelijk Zuid-Limburg. Voor mij als muurbloem is het een uitje van jewelste. Maar de regisseur en cameraman gaan intussen nog even naar Korea en naar Amerika. Ze lachen een beetje om mijn pelgrimsopwinding. Mijn gauw gevulde kinderhand heb ik heel jong opgelopen want mijn ouders waren al geen verre reizigers. Bovendien wist men indertijd zinniger zaken met het huishoudgeld te doen. Derhalve leerde ik ons land liefhebben. Vanaf de fiets kon je alles horen, zien en ...
Gadeslager
Het is weekend. Ik ben op weg naar het omroepgebouw om net als iedere week een live radioprogramma te presenteren. Over de brug moet ik rechtdoor, maar plots sla ik rechtsaf en doe iets wat ik al maanden heb uitgesteld. Het is rustig op de weg dus dit kan zonder haast. Deze straat heb ik jarenlang bijna dagelijks betreden maar dat is inmiddels anderhalf jaar geleden. Het lijkt er nu lichter. Ook hier zijn bomen gekapt. Huisnummer vijfenveertig. Ik kijk naar binnen en een besef dat ik al jaren heb dringt nu pas volledig tot me door: bezit is datgene wat op weg is naar een ander. Aan een lange ...
Vrijheid
Sinds 75 jaar leven we in vrijheid en dat wordt dit jaar groots gevierd. Vrijheid, wat is er heerlijker dan dat? In menig situatie snak ik naar de uitgang ook al zijn de omstandigheden gelukkig bepaald niet oorlogszuchtig. Tot voor kort dacht ik dat ik daar als enige erg onmatig in was, maar onlangs vertelde een kalme vriend me dat hij over hetzelfde verlangen beschikt. Als bestuurder zit hij heel wat vergaderingen en recepties uit, snakkend naar de achterdeur. Nu hij ouder wordt geeft hij steeds meer aan zijn hunkering toe. Gelukkig, een medestander. Zou trouw worden aan jezelf een ...
Schoonheid
Laatst zei een model op televisie dat veel jonge vrouwen schoonheid zien door de ogen van een man. Tijdens mijn jonge jaren viel het ook mij op dat mijn vrouwbeeld enorm gevormd werd door dominante reclameborden van verleidelijke dames. En toen ik veel later voor het eerst op een naaktstrand was zag ik dat er drie soorten mensen bestonden: de man, de vrouw van de billboards en de echte vrouw op dat strand. En om even aan zee te blijven: een beeldschone vriendin van me die er tot op hoge leeftijd uit blijft zien als een Indonesische prinses heeft de ervaring dat juist als ze make-uploos en ...
Moed
De telefoon gaat. Met moeite scheur ik me los van mijn boek. Als geïmproviseerde boekenlegger stop ik er snel een ansichtkaart in. Ik heb kippenvel, zo aangrijpend is het verhaal. Maar nu wil een goede vriend telefonisch zijn hart luchten. Hij is momenteel interimbaas bij een bedrijf in nood. Verbijsterd is hij over de houding van de werknemers. Alsof de directie de vijand is terwijl die toch het beste met ze voor heeft. Net zoals wij Nederlanders over Europa praten, zegt hij. Wat mankeert ons toch? Ik vraag of we misschien lijden aan de Calimero-ziekte: want zij zijn groot en ik ben klein ...
Het Lommerrijk
Ik heb een zomerdroom en om die uit te laten komen heb ik jullie hulp nodig. Als de zomer net zo uitbundig wordt als die van vorig jaar zullen talloze weidedieren opnieuw wekenlang in de brandende zon staan. Geen boom of struik is meer te vinden in de moderne wei. Weilanden zijn onbeschutte, schaduwloze voetbalvelden geworden waarop de dieren onbeschermd te kijk staan. Het lieflijke tafereel van koeien, paarden en schapen die tijdens hun siësta het lommerrijke lover opzoeken is verleden tijd. Als een dier kon kiezen ging het tijdens de hitte onder een boom liggen, maar de praktische mens ...
Bewogen
Het moet maar het mag niet. Ja, ik kom nog even terug op mijn poging om boomloze weides van schaduw te voorzien. Inmiddels heb ik al heel wat deskundigen gesproken en wat blijkt: dieren lijden inderdaad in de brandende zon, de mens is verplicht om ze te beschutten maar veel gemeenten staan niet toe dat de wei wordt ontsierd door objecten. Dus het moet maar het mag niet. Regelgeving blijkt ook in dit geval geen kapstok maar een gevangenis te zijn. Schelmachtige ondeugendheid lijkt me in zulke gevallen de beste oplossing. ‘Hoe meer wetten, hoe ongehoorzamer het volk.’ Die constatering is ...
Zomer
Eigenlijk heb ik geen tijd heb om te werken, zo kan ik in beslag genomen worden door het mysterie achter de zogenaamde alledaagsheid. Het liefst was ik gadeslager geworden, waarnemer van wat er allemaal om ons heen gebeurt. En ook van wat er in onszelf plaatvindt, want laten we vooral niet vergeten hoe opwindend dát is. Verwondering blijkt een dagtaak. Zojuist zag ik een plant, zo’n ‘lelijke’ die we voor het gemak onkruid zijn gaan noemen. Deze struik had zich dwars door een distelige braambos naar boven geworsteld zodat hij zich door de zon kon laten kussen. Als je goed oplet kom je ...
Wereldontvanger
Merkwaardig genoeg heb ik de neiging te denken dat ik geen hobby’s heb terwijl het tegendeel eigenlijk het geval is. Wakker werd ik ooit geschud door mister toppop Ad Visser. Toen ik hem de eerste keer ontmoette riep hij me al vanuit de verte toe: ‘Jij en ik hebben ons hele leven toch alleen maar vakantiewerk gedaan!’ Zo is het. Het is nu een van m’n grootste liefhebberijen: midden in het dorp Ad tegen het lange lijf te lopen. De man is inmiddels 72 maar oogt nog steeds als 1 6. Ook van dichtbij. Een andere hobby van me is al heel erg oud: dat wat voor iedereen evident is ontdekken en ...
Ontkommertijd
Het geeft geen zin je zorgen te maken. Óf je kunt het probleem aanpakken en dan was piekeren zonde van de tijd. Óf de hindernis is niet uit de weg te ruimen en dan heeft je bekommernis ook geen zin. Dus stop met de opvreterette. Terwijl ik me deze les van een oude wijze man herinner sta ik te grinniken voor m’n moestuinbak. Met bizar veel zorg, moeite en tijd heb ik maanden geleden een zaadje gekoesterd en opgekweekt tot plantje. Binnenshuis, want o, o wat is een komkommerp lant gevoelig. Inmiddels is deze groene jongen in de buitenbak beland en terwijl ik dit plantenkind voorzichtig ...
Weer op pad
Het Jacobspad is een historische pelgrimsroute die naar Santiago de Compostella loopt. Annemiek pakt de Limburgse aftakking en kuiert van het witte stadje Thorn naar de imposante Dom in Aken. Onderweg noteert ze wat haar frappeert. Het lieflijke Thorn met de witte huisjes, wat een verrukkelijk startpunt van deze tocht! Opmerkelijk dat dit pittoreske stadje de bakermat is van talloze uitstekende musici. Dat allemaal vanwege twee rivaliserende harmonieën: de Bokken en de Geiten. Speelde je als Geit in het ene orkest dan was het ondenkbaar dat je verkering kreeg met een Bok uit de andere ...
Blozen
Ook al wacht de meesten van ons geen nieuw schooljaar, de periode na de zomervakantie heeft er toch altijd iets van weg. Je snuffelt in de verte al wat herfstgeur op. Als je moeder je zou vragen of je al kaftpapier voor je schoolboeken hebt gehaald, hoe het met de staat van je fietsbanden is gesteld en of je nieuwe agenda bevalt zou je niet eens vreemd opkijken. Een goed voornemen zou nu helemaal niet zo misplaatst zijn. Zelf heb ik in september meer zin in een schone lei dan in januari. Het voelt natuurlijker. Hoe zou het zijn als we de komende tijd het woord ‘moeten’ vervangen door ...
Liefde
Alleen wie dood is is buiten levensgevaar, zei hij weleens. De man van de onvergetelijke oneliners. Deze rasoptimist brak talloze botten door de uitgezaaide kanker maar ging met rolstoel gerust op vakantie. In Frankrijk bleek dat de kanker zijn hersens had bereikt. ‘Overmoed is my middlename’ appte hij nog. Zijn beker vloeide altijd over. Met hem heb ik achttien jaar samengewoond. Alweer een grote liefde. Alweer een mens die mij van haver tot gort kende en liefhad. Er huist een moederdier in mij, een onraad ruikende wolvin die juist waar het hem betrof altijd merkwaardig waakzaam was. Nu ...
Poreus
Het zijn poreuze tijden. Wie kent ze niet. Je voelt de poriën in het woord poreus. Momenteel kan de buitenwereld op platvoeten zonder enige belemmering mijn binnenland betreden. Ooit kende ik een buitengewoon poreuze jongen die op zwerfkeien zelfbedachte tegeltjeswijsheden schilderde: ‘Wat zich niet verweren kan, daar maken ze liefde van.’ Ook hij is al overleden. Net als nu mijn dierbare vriend. Gelukkig heb ik net als zovelen een degelijke opvoeding genoten zodat ik op de brandstof van pure discipline m’n werk kan doen. Altijd handig. Toch beweegt er iets onder die tucht. In het ...
Dans
Laatst zei een vriend: ‘Jij vindt rouwen toch fijn?’ Haha, wat een goeie. Maar toegegeven, er zit wat in. Er kan een enorm geruststellende werking van een uitvaart uitgaan. Daar kan ik voor mijn gevoel veiliger zwijgen dan elders. Daar is het niet moeilijk om in het moment op te gaan. En de periode erna mag je op geheel eigen wijze invullen. Ik tik een mooie doos op de kop waarin ik herinneringen aan mijn geliefde vriend ga bewaren. Het zoeken en verzamelen van zijn foto’s en liefdesbrieven is een intiem avontuur. En aangezien we hier te maken hebben met een man van het woord kom ik ook ...
Prachtbillen
Op de markt zie ik een jongetje van een jaar of vijf. Omdat hij zo tevreden de wereld inkijkt houd ik even mijn pas in om van hem te genieten. Zijn moeder denkt dat ik er niet langs kan en zegt tegen haar zoontje: ‘Ga eens aan de kant met je dikke billen.’ Het kind begint te huilen. Omdat deze gebeurtenis me verontrust ga ik na mijn marktrondje het jongetje zoeken. Hij lijkt inmiddels wanhopig en stampt driftig op de grond. Een alledaags drama met misschien grote gevolgen. Afwijzing is wellicht net zo funest als honger of oorlog. Zou ‘onhandelbaar gedrag’ een schreeuw om liefde zijn? ...
Onbegonnen
In een verhaal van de schrijver Nescio lees ik een naam van God die ik nog nooit eerder ben tegengekomen: ‘Hallelujah, prijs den Onbegonnene!’ Intrigerend. Onbegonnen werk is datgene wat eigenlijk niet te doen is. Dat waar een mens moedeloos van wordt. Maar als naam zit er ook een belofte in. Alsof de helft ons nog niet is aangezegd. Ik proef de naam Onbegonnene terwijl ik over de schitterende herfsthei fiets. Regelmatig rammelt mijn tweewieler over de vele wildroosters in dit landschap. Die roosters zijn bedoeld om mijn vrienden, de makke schapen en woest uitziende runderen binnen te ...
Het recht op onbereikbaarheid
Regelmatig word ik zo geraakt door een woord dat ik het uit z’n context til om het uitgebreid te proeven. Zo hoorde ik de uitdrukking ‘het recht op onbereikbaarheid.’ Dat is het recht om buiten werktijd niet te reageren op e-mails, telefoontjes of berichtjes van je baas of klanten. Dat lijkt me inderdaad voor iedereen het beste. Maar wat is werktijd? Ik schrijf deze stukjes vaak op zaterdagochtend omdat de kantoortuin mij onbereikbaar maakt voor inspiratie. Ik pleit voor het recht om te werken waar en wanneer ik wil. Mijn kantoortuin is een rozentuin, hier voor mijn huisje. Terwijl ik ...
Misverstand
Een vriendin van mij heeft een prachtig kinderboek geschreven. In mijn ogen dan. In een brief van een wereldberoemde kunstenaar aan zijn vriend las ze dat de schilder wordt afgeleid door een sprietig klein meisje. Dit gegeven heeft ze gebruikt voor haar boek over de tedere vriendschap tussen de eenzame schilder en dit spichtige kind. Sprietje. Een briljante vondst. Maar de uitgever denkt er anders over. Er zit te weinig conflict of rampspoed in dit kinderboek. Volgens mij is dat een denkfout. Zo één waarvan we allemaal langzamerhand nogal afgepeigerd zijn geraakt. ‘Onuitsprekelijk ...
Nacht
De gesel van de slapeloosheid, het moet een verschrikking zijn. Ik kan er niet over meepraten want ik ben onder zeil. De man naast wie ik achttien jaar de nacht doorbracht zei vaak dat ik mijn slaap hartstochtelijk lag te verdedigen. Hij had gelijk. Ik ben dol op slapen en zal nooit beweren dat het zonde van m’n tijd is. Bovendien droom ik zeer onderhoudend. De laatste weken komt de genoemde amant me weleens opzoeken. Dan vertelt hij me hoe zijn stervensuur was. Hij is het echt, met eigen woorden. In m’n droom dan. Kortom, de nacht is een barmhartige vriend met zoete armen. De tegel ...
Naar huis
Vanochtend gaf Hein Stufkens een boeiende en ontroerende lezing over aandacht, in de Woudkapel in Bilthoven. Daar ontmoet ik een vrouw die vertelt dat ze zo geniet van de Verwondering. Ze stelt zich in de pauze aan me voor. Haar achternaam heb ik maar één keer eerder gehoord. Ik was een jaar of zeven en mijn juffrouw heette zo. Het blijkt de schoonzus van de vrouw tegenover mij te zijn. Het is alsof er een sluier opwaait naar bijna een halve eeuw geleden. De aandacht, het gew aarzijn waarover Hein het zo prachtig had zet kennelijk al mijn zintuigen in beweging. Ik ben weer een klein meisje ...
Leeg luisteren
Mij wordt regelmatig gevraagd of ik geen moeite heb om iemand met een andere geloofsovertuiging dan de mijne te interviewen. Soms is het geen vraag maar een verwijt. En natuurlijk een aanname, alsof de vrager op de hoogte is van mijn geloof. Mijn collega’s en ik ontvangen het liefst mensen in de boshut die echte verwondering in hun bast hebben. Verder wil ik graag leeg luisteren. Nu ik probeer uit te leggen wat dat is, herinner ik me dat er ooit op een bijzonder liefdevolle manier naar mij leeg is geluisterd. Ik was twaalf en bracht zoveel mogelijk tijd door op de muziekschool. Daar hoorde ...
95
Het is niet zo dat je als kind bewust zit te genieten van je lievelingsseries omdat ze toevallig van de NCRV zijn. Zeg nou zelf. Je zit met je natte haartjes in je pyama en je piepkleine bakje chips gewoon verschrikkelijk van Swiebertje te houden. Zodanig dat hij een vriend voor het leven zal worden. De onconventionele liefde tussen hem en Saar volg je gretig na. En zoals Saar ‘O meneer!’ tegen de burgemeester zei. Hoe verrukkelijk. Je kunt als kleintje ook niet voorspellen dat je ooit in een eenvoudige boshut gaat zitten interviewen die je dagelijks doet denken aan de houtje-touwtje-tv ...
Nieuwe ogen
Vroeger hoorde ik vaak dat goedkoop duurkoop was. Degelijke spullen werden aangeschaft omdat die langer mee zouden gaan dan de uitverkoopjes. Ik nam het voor kennisgeving aan, want het werd altijd gezegd door mensen die het breder hadden dan wij. Tegenwoordig kunnen we concluderen dat aan veel wat goedkoop is een luchtje zit. Aan spotgoedkope mode hebben vaak kinderhandjes gewerkt. Ook voor een halfzacht prijsje vliegen of vlees eten betalen andere schepsels een te hoge prijs. Als je het eenmaal doorhebt verandert je consumptiegedrag, hoe vervelend dat misschien ook is. Toevallig betreft dit ...
Verliefd
In de Verwondering vertelde een journalist dat hij na zijn hartstilstand op zoek gaat naar de zin van het leven. Van zijn krant kreeg hij toestemming om die vraag aan talloze mensen te stellen. De zin van het leven. Ik merk dat die van m’n interviewlijstje aan het verdwijnen is. Het is alsof je gezegd wordt dat je het toetje pas mag als je je bord stamppot hebt opgegeten. Is die boerenkool zelf niet om te smullen? De schrijver Khalil Gibran zegt dat we zonen en dochters zijn van ’s levens hunkering naar zichzelf. Dus in feite snakt het leven naar onze aandacht voor die levensenergie. Dat ...
Lekkende communicatie
Mijn dak lekt. Waarschijnlijk is de schoorsteen versleten. Dat denkt mijn vaste klusjesman die geen tijd heeft. Fijn voor hem natuurlijk. Ik zet emmers neer en bel wat dakdekkers. Mijn dak lekt, zeg ik in de hoorn. Overzichtelijke zin lijkt me. Maar het is alsof ik de man aan de andere kant meedeel dat de kroon in mijn mond heeft losgelaten. De volgende dekker is kennelijk overspannen, want die schreeuwt alleen maar. Druk natuurlijk. Het gaat goed met ons land. En het regent. Ik word lacherig van chaos. Komt mooi uit, want als ik buiten kom is de straat in rep en roer. Een auto is tegen z’n ...
De donkere dagen
‘Niemand mag met kerst alleen zijn!’ Ook dit jaar is deze slogan weer van de partij. Ongetwijfeld goed bedoeld, want de man van de beroemde liefdesshow is warm en alleraardigst. Toch krimp ik iedere keer in elkaar als ik die uitroep hoor. ‘Gaan we dreigen?’ grom ik altijd terug. Voor mij klinkt zo’n zelfbedacht kerstgebod net zo verschrikkelijk als de vraag: ‘Wat doen we met moeder?’ Wellicht ben ik hier een beetje extreem in, maar laten we voor de kerstgrap eens onderzoeken wat mij mankeert. Ik geef toe dat ik als kind het woord ‘partijtje’ verwarde met ‘karweitje’. ...
Kunst
De stier kijkt me vorsend aan. Vanaf de wand. Ik heb hem op zicht. Zijn schepper was ooit mijn collega. Toen was ik al fan van hem. Nu vlas ik al jaren op een van zijn dierenportretten. Niet dat ik gedacht had juist deze stier mee naar huis te nemen. Het is een groot doek. Volgens mijn beste vriend hadden veel vrouwen voor een roos gekozen. Niet voor een stoere stier. Maar toen ik hem van dichtbij zag viel ik voor hem. Zijn kunstenaar neemt zand mee van de plekken waar hij van houdt. Uit Frankrijk bijvoorbeeld. Dat mengt hij met zijn verf. Zo is zijn stier tot leven gekomen. Andere portretten ...
Tranen
Hij zit tegenover me in de boshut. Omdat hij een publieke functie bekleedt is er een voorlichter meegekomen. Die moet in de kieren houden dat hij zich niet vergaloppeert. Maar hij redt het prima als hij vertelt hoe zijn jongste dochter bijna twee jaar geleden plotseling stierf. Hoe een van zijn andere dochters met vrolijke hartjes psalm 91 boven het bed van haar zieke zusje schreef. Over wonen in de beschutting van de Allerhoogste, over overnachten in de schaduw van de Ontzagwekkende. Hij vertelt het zacht maar duidelijk. En ik? Ik ga. Ik huil om hem. Om haar. Maar dat is niet professioneel. ...
Omzien
Donkere dagen, ik hou ervan. Inkeer, net als de naakt geworden bomen wachten, rusten, je hoofdkantoor op winterslaapstand zetten. Veel mensen kijken dan om in verwondering. Als ik dat doe zie ik de man waar ik zoveel van houd en die het afgelopen jaar het leven liet. Toch zal hij altijd met me mee gaan. En waar ik innig tevreden over ben? Over programma’s, verrukkelijke collega’s, memorabele ontmoetingen? Zeker! Maar gek genoeg ronk ik pas echt als mijn zwarte viervoeter als ik kijk naar een klusproject in mijn huis. Mijn twee linkerhanden heb ik dit jaar niet al te serieus genomen, met ...
Van kijken naar zien
Het motto dat al jaren meegaat draag ik nu ook 2020 in: we zien wel, anders kijken we wel. De rijpe concertvriend van weleer zei het wat plechtiger, maar het kwam op hetzelfde neer: ‘We handelen naar bevind van zaken’. Het heeft geen zin om jezelf bij voorbaat al dicht te kitten met zorgen, mitsen en maren. Zijn geruststellende wijsheid heb ik ook nog steeds op zak. ‘Wat weet ik ervan?’, sprak hij als de discussiegemoederen te hoog opliepen. De openheid van het niet-weten bracht deze dierbare vriend veel wonderen op zijn levenspad. In het Catharijneconvent in Utrecht start binnenkort ...
Huubtuberculubus
Een grote baas van de omroep vertelde me bij zijn afscheid hoe hij zijn carrière had weten vol te houden. Hij was weliswaar van het harde nieuws, maar ook hij snakte weleens naar verlossing uit de waan van de dag. Tijdens te lange vergaderingen stond hij dan plots op, mompelde een gehaaste zin met één verstaanbaar woord erin, bijvoorbeeld: CNN. Met die vluchttruc wist hij al die jaren weg te komen. Respijt, geschonken gelegenheid om iets in orde te maken. Het is van alle tijden. In 1954 schreef Simon Carmiggelt een Kronkel over een gemeenteambtenaar. Deze man zei tegen een lastige klant ...
Pubers
Ooit mocht ik voor een lieve puber zorgen. Zijn overmoedige, onhandige levensdrift ontroerde mij vaak. Zijn vader zag dat de jongen zichzelf soms overschatte. Volgens hem was dat de keerzijde van een minderwaardigheidscomplex. Dezelfde medaille. Zouden arrogantie en zelfafwijzing inderdaad met elkaar te maken hebben? Interessante gedachte. Soms zag ik achter die puber-emoties de verlangende levensbrandstof. De jongen deed me aan mezelf denken. Hoe ik mijn levensdrift vroeger nodig had om mens te worden. Zou de hele mensheid in de puberteit zijn? Eeuwenlang waren we als een kind, ons nog niet ...
Leraar en leerling
Onlangs vroeg iemand of ik tijdens een bepaald concert mee wilde zingen in een kwintetje. Een aantal van de zangers bleek professioneel te zijn. Echt heerlijk. Met de initiatiefnemer zelf had ik wat meer moeite. De man was duidelijk muzikaal, maar niet erg charmant of innemend. Toch bleek hij een goede leraar voor me, want door hem kreeg ik het inzicht waarom ik zo m’n best doe op mijn eigen kamerkoor, waar ik wekelijks naar toe ga. Dat komt door de dirigent die ervoor staat. Deze man is uiterst veeleisend en stuwt zijn kleine groep zangers op tot ongekende hoogte. Dat weet hij niet alleen ...
Geboorterecht
Op de Media academie heb ik veel cursussen gevolgd. Daar heb ik enorm van genoten, hoewel ik van opleidingen geloof ik nooit datgene opsteek wat de bedoeling is. (Zo leerde ik op het Conservatorium mensen observeren, terwijl die vijf jaar voor hele andere dingen waren bedoeld. Wie weet wat ik allemaal gemist heb.) Een van die mediacursussen werd gegeven door een man die altijd een trui droeg waarop hij een broche in de vorm van een vlinder had bevestigd. Iedere dag een ander exemplaar. Een enorme man met baard en trui en vlinder. Voor altijd op mijn netvlies. Verder heb ik geen idee meer waar ...
Gelijk het gras
Terwijl ik van de markt naar huis wandel mijmer ik over het feit hoe snel overledenen vergeten worden. Hoe invloedrijk of onmisbaar iemand bij leven ook leek, wij achterblijvers redden het binnen de kortste keren weer prima. Ik weifel tussen weemoed en luim. Een man op een fiets passeert me aarzelend en stapt af. Hij vertelt dat hij na zijn scheiding in dit dorp is blijven wonen, ook al kijkt de harde kern hem volgens hem met de nek aan. Van een harde kern hier had ik zelf geen idee, maar zijn gevoel herken ik wel. Hoe vaak hoorde ik vroeger niet dat men mij arrogant vond. Mijn vader leerde ...
Een jaar
Vandaag is het een jaar geleden dat ik mijn laatste glas wijn dronk. Was ik niet van plan. Het was geen krachtig wilsbesluit om een jaar geen alcohol te nuttigen. Ook voorzag ik niet hoe saai sommigen me zouden gaan vinden. Wat ik al helemaal niet kon vermoeden was hoe snel bepaalde maaltijden en gesprekken zijn afgelopen als ze niet overgoten worden met spiritualia. En ik ben van mezelf al kortaangebonden. Gevalletje opgelopen genen. Dus een alcohol-loos bestaan levert een zee van tijd op. Om nog maar te zwijgen over de helderheid en de innerlijke rust. Maar dat is wat moeilijk om kort en ...
Engelen
Helpers op ons pad, we kennen ze allemaal. Toch zie ik nu pas hoe groot hun invloed is. Van de week hielp een vriend me bij een beslissing. Hij typeerde me bijzonder treffend. Zelf was ik nooit op die waarneming gekomen. Door hem kon ik zonder aarzelen besluiten wat te doen. Een paar jaar geleden voegde een wijze vrouw die inmiddels is overleden me een simpele opmerking toe die mijn kijk op spiritualiteit blijvend beïnvloed heeft. En nu ben ik op weg naar een lunch met een vrouw om haar 72 e verjaardag te vieren. Ook zij is een richtingaanwijzer voor me geweest. Daar heeft ze zelf geen idee ...
Speels spel
Op tv droeg ik een bontjasje. Nep natuurlijk. Toch krijg ik er bezorgde vragen over. Niet nodig, ik ben een dierenvriendin. Ergens blijft het wonderlijk dat we het dragen van bont afkeuren, maar met droge ogen de melk, eieren, zijde, kalfjes, de vrijheid, waardigheid en levens van onnoemelijk veel andere dieren nemen. Jatten is het natuurlijk, maar laat ik het gezellig houden. Ik bel aan bij de boerderij van een goede vriend. In m’n nepbontjasje. Hij is vegetariër en roemt de schoonheid van het jasje. Liefde is zonder voorkeur. In zijn tuin doen blije vogels zich te goed aan het voer dat ...
Nakijken
Als jongedame luisterde ik iedere zondagmiddag naar het radioprogramma Praten over muziek . Twee mannen met bijna inwisselbare diepe prachtstemmen voorzagen vijfentwintig jaar lang de muziekwereld van geestig en diepzinnig commentaar. Dat wou ik later ook! Een van de mannen werd mijn grote liefde. Met hem deelde ik vele jaren lief en leed en niet te vergeten lachende levensvreugde. Hij overleed afgelopen zomer. Nu zit ik tegenover de andere man van het illustere radio-duo. Zijn beste vriend. Hij zegt dat hij nergens zo dichtbij zijn overleden kameraad kan komen als bij mij. En dat is ...
Achter de woorden
Het is eindelijk zover. Het boek ‘Lekenpraat’, over verkwikkende teksten uit de bijbel ziet het licht. Samen met Hein Stufkens mocht ik tijdens het schrijven onbekommerd grasduinen in dat oeroude boek. En de boekpresentatie was een echt feestje. De aanwezigen hadden blind een van de vijftien Bijbelteksten uit het boek gekozen. In eerste instantie weet een mens anno nu misschien niet wat hij ermee aan moet, maar het is een prachtig avontuur om op zoek te gaan naar de verborgen schat achter de eeuwenoude woorden. Zo trok ik die ontroerende zin van de oude Simeon in de tempel: ‘Nu laat ...
Opgevist
Wie deze veertigdagentijd gebruikt om het leven te vereenvoudigen kan voor verrassingen komen te staan. Niet altijd van de aangename soort. Dagelijkse zaken als social media, hard werken, alcohol, seks, veel eten, roken, gezellig bedoelde uitjes leiden ons af van wat er werkelijk aan de hand is. Wie de moeite neemt in deze periode wat kalmer aan te doen kan bijvoorbeeld worden geconfronteerd met oud verdriet. Ik tenminste wel. Merkwaardig hoe verweesd de mens zich voelt als hij zijn speeltjes even aan de kant legt. De kunst is dan om niet weer weg te duiken en te grijpen naar onze zo ...
Lijden en liefde
Komt het door het weer? Zijn het hormonale schommelingen? Is het door de niet aflatende berichtenstroom over het lijden van mensen en dieren in die veel te grote wereld? Of is het toch de lijdenstijd die me ieder jaar weer beet neemt? Ik heb een droef gemoed. Onze Verwonderingsgast op de morgen van Palmpasen herinnert me eraan dat wij mensen inmiddels vertrouwd zijn met de cyclus van vallen en weer opstaan. Dat geeft de burger moed. Het lijdens- en opstandingsverhaal van Jezus geeft het leven zelf weer. En de natuur helpt ons ieder jaar opnieuw. Ook nu gloort het lentelicht. Maar vóór het ...
Quarantaine
Een mens durft deze dagen niet eens meer voorzichtig te informeren of bepaalde afspraken wél doorgaan. Voor je het weet word je als een asociale gevaarlijke crimineel weggezet. Momenteel voel ik me trouwens helemaal niet lekker. Ik word bezocht door griepverschijnselen, dus heb ook geen behoefte aan opstootjes. Maar ondanks de lappenmand maak ik me toch vrolijk over de hartstocht waarmee mensen ook nu weer hun kostbare verontwaardiging weten op te diepen. Ik kijk wel link uit om hardop te mijmeren over een machtige wereld die stilvalt en op de knieën gaat. Dat zelfs uit iets slechts iets ...
Niet weten
Ja, het zijn merkwaardige dagen. Alle tijd voor zelfonderzoek. Onze gast van afgelopen zondag vertelde in De Verwondering dat hij uit een diep dal aan het klimmen is. Hij had zijn hele leven in de zorg gewerkt en nu was hij zelf patiënt. En wat bleek: zo leuk was hij niet aan de andere kant van de streep. Zijn conclusie was dat het in de liefde misschien helemaal niet gaat om wederkerigheid. Ook als iemand onaangenaam is, heeft hij liefdevolle vriendelijkheid nodig. En dat geldt natuurlijk ook voor jezelf. Ik kom er nu pas achter dat ik altijd toevlucht nemen kon tot mijn opgewekte ...
Gelukkig de treurenden
Komt het door het weer? Zijn het hormonale schommelingen? Is het door de niet aflatende berichtenstroom over het lijden van mensen en dieren in die veel te grote wereld? Of is het toch de lijdenstijd die me ieder jaar weer beet neemt? Ik heb een droef gemoed. Onze Verwonderingsgast op de morgen van Palmpasen herinnert me eraan dat wij mensen inmiddels vertrouwd zijn met de cyclus van vallen en weer opstaan. Dat geeft de burger moed. Het lijdens- en opstandingsverhaal van Jezus geeft het leven zelf weer. En de natuur helpt ons ieder jaar opnieuw. Ook nu gloort het lentelicht. Maar vóór het ...
Wakker
Het opstandingsverhaal is eeuwenoud, maar het lijkt net alsof het plaatsvindt in deze coronatijd. ‘Raak mij niet aan’, zegt Jezus tegen zijn dierbare Maria van Magdala. Noli me tangere. Wie ooit het Catharijneconvent in Utrecht betrad, kwam een bronzen beeld van Jezus tegen. Een naakte man, zittend op de grond die zijn handen beschermend voor zijn gezicht houdt. Zijn ogen lijken op die van een kwetsbaar kuiken dat uit het ei kruipt. Te veel lentelicht na die oorverdovende stilte. Dit ontroerende kunstwerk is van Erzsébet Baerveldt en heet Noli me tangere. Het is alsof Jezus verbijsterd ...
Rokjesdag?
Zou ook rokjesdag dit keer niet doorgaan? Die zou je tenslotte ook een evenement kunnen noemen. Een vriend van mij werkt voor het Songfestival. Nu is hij druk in de weer met uitstel en verzekeringen, zegt hij aan de telefoon. Terwijl ik nog gauw een mandarijn wegslik vraag ik ernaar. Zodoende verstaat hij Tongfestival. En dat lijkt me ineens zo verrukkelijk. Met dans en jurkjes, flirten en zoenen. Dat we straks onze bevrijding vieren. Maar zo ver is het nog niet. Ook al is het Pasen geweest. Wie had ooit kunnen denken dat zoenen levensgevaarlijk zou kunnen zijn? Maar de mens is een tactiel ...
Complimentenjaar
Dit is de tijd dat er via social media een bombardement aan virtuele kaarsjes wordt verzonden die je door moet sturen. Maar ik heb ook m’n grensjes. Naar mijn bescheiden mening heb ik een heilzamer idee. Van de week sprak ik een psychologe die gespecialiseerd is in lichaamsbeelden. Zij vraagt zich af of we elkaar niet blijvend als lekkende gevaren zullen zien. Virussen op pootjes. Tenslotte zijn we door de MeToo-beweging (die natuurlijk goede kanten heeft) ook een stuk onhandiger geworden in de omgang met elkaar. Nu heb ik een collega die me met grote regelmaat toevoegt: ‘Wat zie je er ...
Gulheid
Als een bos bloemen groot is komt deze terecht in de ‘gulle’ vaas. Het is een opvallend model met een zwierige hals. Ooit gekregen van een vriendin die een jaar verbleef in de drukbezette duiventil van mijn grote liefde en mij. Als dank voor dit asiel kwam ze met de gulle vaas op de proppen. Iedere keer als ik de extraverte bloemenkruik tevoorschijn haal springt mijn hart op. De vaas ziet er inderdaad heel royaal, zelfs scheutig uit: ‘Kom er maar in jongens!’ Geen bloem voelt zich er onwelkom in. Wat een woest aantrekkelijke eigenschap is dat toch. Ik geniet van alle uitingen van ...
Kind aan boord
Mijn vader zei regelmatig tegen ons: ‘Uw vriendelijkheid zij alle mensen bekend.’ Staat in Filippenzen 4 vers 5. Het is een mantra geworden tot de dag van vandaag. We staan bij de balie in het ziekenhuis. Wegens natte macula bevinden we ons daar regelmatig, want mijn vader ontvangt maandelijks een prik in het oog. Dit keer is de balie afgeschermd door glas. Ondanks dat maant de baliedame ons kortaf nog een stap naar achteren te doen. We zijn haar enige klanten. Ze neemt uitgebreid de telefoon op. Ik weet dat mijn vader ook aan de tekst uit Filippenzen denkt. Een beetje vriendelijkheid ...
Verhalen
Het is waarschijnlijk nogal protestant, maar ik ben er pas onlangs achter dat de mis live moet worden uitgezonden. Net als een belangrijke voetbalwedstijd. Die kijkt men ook niet in de herhaling. Je moet erbij geweest zijn. Het lijkt een banale vergelijking, maar mis en voetbal tonen beiden hoe belangrijk het Nu is. Het zijn oefeningen in aanwezig zijn. Zo leren we af door onze fotocamera te kijken in plaats van naar het schitterende landschap waarin we ons bevinden. Ook verhalen kunnen in de herhaling hun kracht verliezen. Hoe vaak luister je niet geduldig naar iemand die eindigt met: ‘Je ...
Broer
Toen ik Friesland doorkruiste voor Mijn Pelgrimspad werd ik voortdurend aangeklampt door mensen die vroegen of ik een zus ben van Wim Schrijver. Vervolgens brak men dan uit in gejubel over zijn schrijfstijl en zijn charme. Zijn ontelbare stukken voor de Leeuwarder Courant waren niet alleen informatief, maar ook bijzonder troostend, zo maakte ik op uit de reacties van zijn fans. Het verbaast me niets. Door onze opvoeding met bijbel en Donald Duck hebben we alle vijf een taalti c opgelopen van jewelste. Snedige knapen, die vier broers van mij. Ik herinner me dat mijn moeder J.p.plots een ...
Trouw
Ik zie het elke dag. Ik zie het aan haar warme lach. Zij is niet haar gebroken brein zoals men niet gebroken been kan zijn. Er is niets mis met wie mijn lief in wezen is. Zij is die fijnbesnaarde ziel waarvoor ik veertig jaar geleden viel. Al een tijdje maak ik ook podcasts voor De Verwondering. Podcast. Ik heb geen idee wat het betekent en vind het woord stiekem een beetje lelijk. Bovendien heb ik de indruk dat ook liefhebbers van De Verwondering nog steeds niet goed weten wat ze ermee aan moeten. Vroeger zeiden we radiodocumentaire. Verdient natuurlijk ook geen ...
Venster
Je zou kunnen zeggen dat de leerlingen na Jezus’ vertrek in een intelligente lockdown gingen. Als ze hun hoofd naar buiten zouden steken zou het er waarschijnlijk afgehakt worden. Nu waart er een virus rond maar toen was de vijand zichtbaar. En Jezus had beloofd dat zijn jongens vanzelf naar buiten zouden gaan als ze de Geest kregen. Wie kent het niet? Je laat een situatie voortmodderen tot je door iets geheimzinnigs wordt aangevuurd om schoon schip te maken. Inspirerend inzicht komt op de meest onverwachte momenten. Wonderlijk dat we die wind die waait waarheen zij wil vaak trachten te ...
Misgelopen
Weleens van FOMO gehoord? The Fear of Missing Out . Bang dat je iets misloopt. Nieuwe afkorting voor een jonge generatie die opgroeit met social media. Maar vergeet niet dat wij vroeger vreesden niet gezocht te worden met verstoppertje spelen. Hallo, ik zit in de bosjes! FOMO avant la lettre . Ikzelf heb trouwens bij iedere afkorting de indruk dat me iets ontgaat. Zo kan ik nauwelijks de KPN van de PKN onderscheiden, hoewel die instanties inhoudelijk nogal langs elkaar heen leven. Lange tijd dacht ik dat PC stond voor Plaatsvervangende Communicatie, GSM voor Geen Snoer Meer en TGV voor ...
Brandmerk
Achter een tatoeage zit vaak een verhaal. In het tv-programma First Dates bijvoorbeeld vertelt menigeen de indrukwekkende geschiedenis van zijn of haar brandmerk. Want dat is een tattoo , een ingebrand stempel dat het lichaam een leven meedraagt. Best een moedig versiersel, want met een beetje pech aait je minnaar voortdurend en verplicht over de naam van je vorige geliefde op je bovenarm. Of waar dan ook. Een tatoeage is zichtbaar, maar wij allen brandmerken onszelf vaak op een manier die niet voor de ogen van anderen is waar te nemen. Hoe vaak herhalen we voor onszelf en ook hardop ...
Beeldenstorm
Er is weer een beeldenstorm gaande. Wereldwijd ontwaakt het bewustzijn over racisme. Ook al gaat dat collectieve wakker worden met geweld gepaard en is de aanleiding gruwelijk, het fascineert me wel. Nu de geest uit de fles is heb ik ineens weer hoop op het slechten van twee andere vergissingen die we koesteren: onze gesneden beelden van dieren en van ouderen. Wat de dieren betreft houd ik me hier even in, hoewel ik in het goede gezelschap verkeer van een erudiete Verwonderingsgast die serieus hoopt dat de uitgebuite dieren ooit in opstand zullen komen tegen de mens. Maar nu even over ...
Knipoog
In deze zomer herhalen we bijzondere afleveringen van De Verwondering. Vanochtend is dat een vrouw die van nature gesloten is en tijdens de opname helemaal open bloeide. Achteraf verklaarde zij haar geraaktheid mede om de prettige sfeer op de vloer. De toewijding van het hele team raakte haar bijzonder. Het is een indrukwekkend wijze vrouw. Ze doet me denken aan een zen-verhaal over een meesteres die op haar sterfbed was omringd door haar leerlingen. Die vroegen haar of ze nog één keer wilde samenvatten wat voor haar de kern was van haar boodschap en de weg naar menswording die zij was ...
Code Oranje
Vroeger gaf ik muziektherapie aan jongeren met een verstandelijke beperking. Op een van de jongens was ik ronduit dol vanwege zijn onvergetelijke uitspraken. Ik zie nog zijn verontwaardigde gezicht: ‘Moet je kijken! Net nieuwe schoenen. Zit er nu al een gat in en moet ik naar de slijter!’ Zijn bijzondere uitlatingen schreef ik altijd op en wist nog niet dat ik grote liefdes zou ontmoeten die ook wandelende orakels bleken te zijn. Twee van deze dierbaren zijn overleden. Hun rake oneliners komen op de meest onverwachte momenten bij me boven. Heerlijk om zo lang te kunnen nagenieten van hun ...
Ik weet het niet
Voor iemand die van interviewen houdt tors ik een wonderlijke afwijking mee. Ik krimp ineen van telkens terugkerende vragen waar mensen het antwoord niet op willen weten. Ze worden automatisch doorgeladen en afgevuurd. In vraagtekens verpakte oordelen: ga je nog op vakantie, vind je dat niet saai, wat heb jij nou op je bord, waar wil je over vijf jaar zijn? Die laatste is natuurlijk het ergst. Die vinden we heel normaal in functioneringsgesprekken. Waar ik over vijf jaar wil zijn? ‘Niet hier!’ We kunnen wel dood zijn. Maar dat zegt men niet tegen de baas. Jarenlang hoorde ik de diepe stem ...
Podcast De Verwondering
In De Verwondering Podcast (KRO-NCRV en NPO2) gaat presentator Annemiek Schrijver op zoek naar het wonder van het alledaagse.
Rust
Ooit hoorde ik een geëngageerde journalist teleurgesteld zeggen: ‘De meeste mensen willen gewoon met rust gelaten worden.’ Hij vond dat hoogst verontrustend. Ik helemaal niet, maar dat durfde ik nauwelijks te denken. Nu blader ik in m’n notitieboekjes waar ik jarenlang inzichten over mijn boeddhistische studie noteerde. Ik stuit op een uitspraak van mijn inmiddels overleden leraar: ‘Leer alleen te zijn.’ Ik ben aan het bijkomen van een lectinevergiftiging. Geen idee dat het bestond. Acht uur lang had ik bonen geweekt en daarna een uur gekookt. Te kort. Mijn lichaam kwam imponerend ...
Inkt
Op de mat valt een dikke envelop. Reclame, is toch het eerste wat je tegenwoordig denkt. Maar het blijkt een schitterende handgeschreven brief van twaalf kantjes te zijn. Zo een die je telkens weer ter hand wilt nemen. De schrijver vertelt dat hij er genoegen in schept iedere keer opnieuw te beginnen als hij zich per ongeluk verschrijft. Natuurlijk wil ik hem antwoord geven, ook al drukt hij me meerdere keren op het hart dat dat helemaal niet nodig is. Bovendien is zijn diepzinnige geestigheid, zijn bloemrijk taalgebruik moeilijk te evenaren. Wonderlijk hoe mijn hoofdkantoor meteen in de ...
Vleugels
Onlangs gaf een bekende schrijver beschroomd toe dat hij na de dood van zijn ouders enige opluchting voelde. Niet dat hij niet van ze hield. Integendeel. Maar nu zou hij ze nooit meer teleur kunnen stellen. Toen Maria zwanger was werd haar meegedeeld dat er een zwaard door haar ziel zou gaan. Welke moeder zou niet dodelijk gewond raken naast het kruis van haar zoon? Alweer vertelt een gast me in de boshut van de Verwondering hoe ze geworsteld heeft met de pijn van haar ouders toen ze bepaalde levenskeuzes maakte. Het wordt tijd dat ik met mijn eigen ouders praat. Kunnen we onze wederzijdse ...
Duurzame Donald
‘Eén big is geen big, twee big is al iets op zich, drie big is prach-tig.’ Deze gulzige oneliner is afkomstig van de Grote Boze Wolf. Toen ik nog in de windselen lag las mijn vader ons de Donald Duck voor en nu ik de jaren des onderscheids ruimschoots bereikt heb, bezit ik uiteraard een abonnement. Over duurzaamheid gesproken. Niet voor niets heet mijn verrukkelijke poezenviervoeter Wolfje, naar de zoon van die grote. Duurzaamheid, het is me wat. En tegelijk zo onthutsend eenvoudig. Wie een snoepje pakt wil er meestal nog een. Of een sigaret, bankbiljet, borrel, tweede minnaar, -big of ...
Zacht gezoem
Het lijkt wel een ondergronds genootschap. En dat wordt het ook zolang we achter onze hand blijven fluisteren. Maar ik heb nu eenmaal van luisteren m’n hobby gemaakt en vang het zachte gezoem van alle kanten op: velen van ons zijn stiekem opgelucht dat we niet meer verplicht hoeven zoenen. Het mag niet eens. Drie machteloze happen in de lucht terwijl je tegenstander er onwillig vanuit ging dat het er twee betrof, wie wil dat nog? En ook al ben ik zelf een vrouw, de keren dat een andere dame zich preuts afwendt als mijn mond haar wang probeert te bereiken doen me huiveren van eenzaamheid. ...
Zolder
Er is een wondermooi verband tussen het opruimen van je zolder en je bovenkamer. De wetenschap dat de rommel bovenin je huis aan kant is geeft een heerlijke ruimte in je hoofd. Het boeddhisme kent een schoonmaak voor onze innerlijke zolder. Daar heet het de achtste verdieping. We hebben vijf zintuigen waarmee we de werkelijkheid ervaren. Neem bijvoorbeeld een bloem. Die kunnen we ruiken, voelen, zien, proeven en soms zelfs horen, als bijvoorbeeld een blad openscheurt. Onze zesde bewustzijns-laag weet vervolgens dat we te maken hebben met een bloem. Op verdieping zeven begint het gedoe: we ...
Mens
Op social media woedt de storm over het afgebrande kamp Moria. Velen zijn beschaamd en verontwaardigd dat we maar honderd vluchtelingen op willen nemen en die ook nog eens wegstrepen tegen de mensen die al op onze lijst stonden. Maar ook de woede tegen degenen die pleiten voor meer gastvrijheid is ongekend agressief. Wat scheelt ons? Zouden we ons zo machteloos voelen dat we onze emoties maar op elkaar richten? Wie kent niet de moedeloosheid die als een klamme deken over je heen valt als je beseft hoe kort onze armen zijn? Is ons hart dichtdoen de enige oplossing? Iedereen weet uit ervaring ...
Juweel
Het speelse herfstlicht laat mijn hart ieder jaar weer zingen. In het jaargetijde van de oogst ervaar ik een geheimzinnig gevoel van thuiskomen. Hoewel mijn tuin dit keer minder appels, courgettes en komkommers prijsgeeft dan vorig jaar. Het zijn maar kleine exemplaartjes. Zie ze daar toch ontroerend hangen in de wat bedremmelde herfstzon. Ook in de natuur kan het niet altijd groot feest zijn. Het is een bescheiden partijtje. Ooit vroeg ik aan een vrouw die zestig jaar getrouwd was met haar eerste liefde of ze een goed huwelijk had. ‘Zeker!’, antwoordde ze beslist. ‘’Maar tussen ...
Navelstreng
We lopen in de herfstzon door het schitterende Kampen, de stad van mijn voorgeslacht. Mijn vader wijst op het boekwinkeltje van zijn grootvader. En daar is de eeuwenoude kerk. We gaan de vrouw van zijn nog enig overgebleven broer begraven. Deze eens zo woeste man loopt huilend achter de kist. We mogen niet zingen, maar dat is voor hem teveel gevraagd. Terwijl de psalmen van de voorvaderen vanaf een bandje klinken verheft mijn treurende oom zijn spatzuivere stem. ‘Voed het oud vertrouwen weder, zoek in ’s Hoogsten lof uw lust.’ De tranen komen vroeg vandaag. Mijn vader zingt zachtjes met ...
Gretig
Als jonkie kreeg ik op de media-academie les van een oude omroeprot. Hij had aan één vraag genoeg om te beoordelen of iemand geschikt was voor een uitzending: ’Kan ‘ie praten?’ Dat klonk me toen nogal cru in de jonge oren. Toch wist ik dat het er ooit bij mijn geliefde Franz Schubert ook zo aan toe was gegaan. Tijdens de beroemde muziekavonden, de Schubertiades bracht men regelmatig een nieuwkomer mee. De muziekvrienden fluisterden dan gretig achter de hand: ‘Kann er was?’ Al gauw verbasterd tot: kanevas. Kan hij strijken, zingen, is het een klavierleeuw misschien? Nu vraag ik me ...
Voorbereid
Sinds twee van m’n vierhandige vrienden zijn gaan hemelen is de stok achter de deur ook heengegaan en staat het verlaten vleugeltje er wat beteuterd bij. Heel jammer natuurlijk. Op den duur wordt zo’n toch best kamerbreed instrument voor een bescheiden vissershuisje een soort monster. Ik ben niet van m’n paard gevallen en toch voelt het alsof ik er te laat weer opgeklommen ben. Bij versloffing durft een mens op den duur niks meer. Wie kent het niet? Kater Wolfje is allang blij. Hoewel hij in alle opzichten het ideale samenlevingswezen is, is er toch sprake van een klein fabrieksfoutje. ...
Van het slot
Soms gaat er zomaar een deur op een kier van een van je innerlijke kamers die je was vergeten. Dat gebeurt bijvoorbeeld als je een oude vriend ontmoet die je lang niet hebt gezien. Die kan een laag in je aanboren waarvan je niet meer wist dat je die had. Vandaag herinner ik me ineens de bulderende stem van een groot zanger: ‘Het is de dóód die binnenkomt! Bij jou hoor ik de melkboer!’ Zo corrigeerde de man zijn student die naar zijn smaak een potje maakte van de liederen en dansen van de dood van Moessorgsky. Gelukkig was ik slechts de begeleider van de leerling. Maar ...
Wazig
In mijn ijver om te kunnen blijven communiceren heb ik doorzichtige mondkapjes van plastic aangeschaft, maar die vergeet ik steeds. In mijn tas zit er nu altijd een van stof. Mijn voortdurende neiging om naar iedereen te glimlachen kan ik niet onderdrukken, ook al besef ik dat dat geen zin heeft. Daar loop ik dan, machteloos lief kijkend. Bij de kassa zorgt de plexiglaswand en onze mondbedekking ervoor dat we elkaar niet kunnen verstaan. Ook mijn jong aangeleerde gewoonte om duidelijk te articuleren helpt nu niemand. Gelukkig heb ik mijn handen nog. Wat is dat toch in mij dat zo graag wil ...
Grondwater
Er is weer iets nieuws om in rep en roer te raken. Ook een goede vriend die de trotse bezitter is van een stokoude boerderij in de polder doet nu onderzoek naar de fundering van zijn pand. Hij stuurt ook mij meteen maar een rapportje van de ondergrondse situatie van mijn vissershuisje. Level B: een normaal voorkomend funderingsrisico. Dat betekent overigens dat het grondwater meer dan vier meter te hoog staat, waarschuwt de bijsluiter. Het geld klotst hier niet tegen de plinten, maar het grondwater kennelijk bijkans wel. Ik heb de merkwaardige neiging dit soort dingen als boeiend en ...
Spelen
Je speelt met je leven. Een uitdrukking die we doorgaans als waarschuwing of verwijt gebruiken. Terwijl je die zin ook als een hogere kunstvorm zou kunnen opvatten. Dat doe ik steeds meer. Hoe vaker ik oude overtuigingen en vermeende zekerheden laat vieren, hoe speelser het leven is. Het is een heilig en intiem spel waar nauwelijks woorden voor te vinden zijn. Maar over woorden gesproken: er schijnt een stam te zijn die het bezittelijk voornaamwoord niet kent. Ze zeggen niet: ‘Dit is mijn kind’, maar: ‘Ik ben met dit kind.’ Kun je eindeloos mee variëren, tot je erachter komt hoe ...
Onderonsje
De cameraploeg staat op te bouwen in de boshut. Ik kijk nog even in m’n aantekeningen voordat onze eerst gast arriveert. Dan vraag ik de jongens welke eigenschap ze van zichzelf waarderen. Ze zijn wel wat gewend hier. Toch blijkt het makkelijker te zijn om als eerste een onhebbelijkheid te noemen. Maar na even doorzetten lukt het wel. We komen al gauw tot een opmerkelijke conclusie. Maar daar is de eerste gast. Een vrouw die na de dood van haar grote liefde haar huis, tuin en hart wagenwijd opengezet heeft voor mensen die toevlucht zoeken. Haar cadeautjes noemt zij ze. Dan verzucht ze: ...
Kinderhuiver
In mijn agenda zit al tijdenlang een foto van een uitgelaten hond en de tekst: ‘Leef alsof iemand de poort open heeft laten staan.’ Met een dierbare vriend loop ik over de Hoge Veluwe. Het bos is schitterend. Helaas zijn veel gebieden tijdens de winter afgesloten voor publiek. Terwijl we braaf op de rechte doorgangsweg wandelen, wijst hij af en toe als Mozes weemoedig om zich heen naar de opgesloten hei: ‘Kijk, het beloofde land.’ Dan houden we het niet meer uit en verlaten als Roodkapjes toch het gebaande pad. Hoog op een heuvel pakt hij zijn rugzak uit. Een verrukkelijke lunch ziet ...
Terugblik
Het is de tijd om in verwondering om te zien naar het afgelopen jaar. Best een knus idee dat we dan samen opvallend veel dezelfde zaken waarnemen. Corona natuurlijk. En de verkiezingen in Amerika. Een zwarte vrouw aan de top die ons zegt: ‘Droom met ambitie, leid met overtuiging en zie jezelf zoals niemand anders je ooit zag. We zullen bij iedere stap die je op je weg zet applaudisseren.’ Wie had dat een jaar geleden kunnen bedenken? En wie had het straatbeeld vol mondkapjes kunnen duiden? Zou voor de Here iets te wonderlijk zijn, vraagt de Bijbel zich op diverse plekken af. Wie voelt ...
Adventskalender
We maken een bewegende adventskalender. Vanaf 1 december tot kerst is er iedere dag een filmpje op de facebookpagina van de Verwondering te zien. Het thema van deze adventskalender 2020 was meteen helder. Op welk geschenk ligt het mensenkind dit jaar met smart te wachten? Als we het getier op de digitale en geasfalteerde snelweg waarnemen, blijkt niet alleen de aarde in barensnood te verkeren, maar schreeuwt ook de mens zijn nooddruft uit. Is alles niet óf een uiting óf een schreeuw om liefde? Kennelijk snakken we naar een zegen. Wie legt nog z’n hand op je hoofd, werpt je een liefdevolle ...
Oortje
Er was eens een voormalige piloot van het Amerikaanse leger die ergens in New York op een terrasje zat. Ooit was hij neergeschoten boven Vietnam en met zijn valscherm veilig beneden gekomen. Vervolgens was hij zes maanden krijgsgevangen geweest. Op dat terrasje komt er een man naar hem toe die zegt: ‘Hé, jij bent toch Charles. Ik dacht dat jij neergeschoten was!’ ‘Hoe weet jij dat nou?’ vraagt Charles aan die man, die hij niet kent. ‘Ik werkte op hetzelfde vliegdekschip, en ik vouwde jouw parachute,’ antwoordt de man. Op dat moment realiseert Charles zich dat iemand die hij ...
Ssstt..
De strandtent is dicht, maar ik kan wel koffie krijgen. Ik vraag aan de eigenaar of hij zich zorgen maakt. Nee hoor. Het is toch een goede terraszomer geweest. Wat hij voor de kerst wenst? Zijn stem daalt, alsof hij een al te intieme mededeling gaat doen: ‘Dat we niet open hoeven. Al die rompslomp voor die paar dagen. Daarna moet ik de boel toch weer afbreken voor de gebruikelijke winterstop.’ Ik denk aan m’n ouders. Zij verheugen zich erop dit jaar de kerst schriftelijk te vieren. Dat is bij ons iedere kerst het geval, maar dat even terzijde. Terwijl ik van m’n koffie geniet, spreekt ...
Wie is het?
Wie is het? Dat is de vraag die ik meeneem uit het afgelopen jaar. Een van onze Verwonderingsgasten die zich druk maakt over het lot van vluchtelingen bracht ‘m in. Als haar wordt verteld dat er iemand in een slaapzak op straat ligt, vraagt ze: ‘Wie is het?’ Nu ik die drie eenvoudige woorden op zak heb, valt me op hoe vaak ze van pas komen. Zo belandde mijn moeder met een herseninfarct in het ziekenhuis. Tijdens de ergotherapie voelde ze zich als een kleuter behandeld. ‘Waar denkt u dat de afwasborstel ligt? Gaat u de aardappels eens schillen!’ Ze nam de benen. Ja, die deden het ...
Non-fictie
Een bekende schrijver zegt vaak dat de werkelijkheid veel absurder is dan de fictie die hij bij elkaar verzint. Dat ken ik. Mijn grootmoeder maakte regelmatig zulke merkwaardige dingen mee dat ze er het zwijgen toe ging doen. Het feit dat men haar met een korrel zout nam, leverde haar een verrukkelijke vrijheid op. Door met haar op avontuur te gaan hebben mijn broers, neven, nichten en ikzelf een onvergetelijke jeugd gehad. Met haar klommen we over wegversperringen en prikkeldraad en belandden zelfs in het torentje van de mp. Als de arm der wet dan ingreep, wist ze zogenaamd niet waar het ...
Op je buik
Velen met mij hebben het afgelopen jaar geen verre reizen gemaakt. Onze wereld werd klein. We vatten de moed om de verre reis naar binnen te maken. Je moest toch wat. Nu kunnen we uit ervaring spreken: het leven is een experiment dat ons uitdaagt om te groeien. Bergbeklimmen, grot-kruipen, skydiven, de spieren van onze geest zijn behoorlijk toegenomen. Zelf heb ik van kindsbeen af al de ervaring dat een mens zichzelf in z’n eentje beter leert kennen dan in de afleiding van gezelschap. En nu heb ik de eenzaamheid ontmoet, soms de wanhoop, af en toe een kinderlijke angst. En ook de vreugde ...
Oeps
‘Don’t assume’, zei mijn leraar altijd. Veronderstel niet zomaar iets. Wat weet je ervan? We doen het allemaal. Zo krijg ik van diverse vrienden ieder nieuw jaar een scheurkalender, terwijl ik nooit goed weet wat ik er mee moet. Ik vind de dagelijkse bezigheid van toiletpapier afscheuren al een hele beslissing. Maar kennelijk heb ik het imago dat zo’n dik pak met een dagelijkse nieuwe mop of wijsheid mijn levensvreugde verhoogt. Zelf doe ik natuurlijk ook aan aannemertje spelen. Ik rijd uren rond met een dierbare vriendin die aan dementie lijdt, terwijl ze op haar manier aangeeft dat ...
Bang
Door de titel nieuwsgierig geworden kocht ik de nieuwe bloemlezing van Renate Rubinstein: ‘Bange mensen stellen geen vragen.’ Die titel blijkt op haar zelf te slaan. Het is een klein zinnetje in een verhaal over de moeizame relatie met haar moeder. Een bekend fenomeen. Menig collega-interviewer durft zijn ouders pas wezenlijke vragen te stellen als hij gewapend is met microfoon of camera. Beroepshalve durven we wel. Maar is het altijd een kwestie van lef? Is het geen illusie te denken dat we onze geliefden door middel van informatie inwinnen werkelijk leren kennen? Als je vraagt naar het ...
Raadsel
Iedere avond, zo tegen elf uur is het raak. Het klinkt alsof er een enorm schepsel begint aan zijn avondsnack. Een nadrukkelijke herrie onder de vleugel. Ik heb geen idee wat het is. In de hoop op hulp, leg ik deze kwestie voor aan de jongeman met wie ik de Verwondering zit te monteren. Deze gevatte editor antwoordt: ‘En je weet zeker dat je geen psychiatrisch verleden hebt?’ Haha, en bedankt. Zijn vraag brengt me op de fantasie dat ik wellicht te maken heb met een dolende geest van een vorige bewoner. Mijn vissershuisje is tenslotte honderdvijftig jaar oud. Denk je eens in wat daar ...
Bob
Aan een overbuurman vraag ik of hij het een beetje redt in deze dagen. Eigenlijk ben ik gewoon nieuwsgierig naar welk beroep hij uitoefent. Ik ken hem als knappe hondenuitlater met stoere auto, maar waar hij het allemaal van doet, wat weet ik van de buurtgenoten? Tijd voor een kletsje. Buurboy blijkt baas van bierbrouwerijen, behartigt belangen. ‘Wat veel B’s’, stamel ik, maar de buurman gaat nog een stapje verder. Hij blijkt de bedenker van Bob, de bewust onbeschonken bestuurder. Maatschappelijk betrokken type lijkt me, maar dat is iets te snel. Als één persoon besluit niet te ...
A million
Een Oostenrijker die in WO II in een Frans dorp onderdook, liet onlangs een fortuin na aan zijn redders. Dit dorp behoedde 2500 Joden. Ontroerend. Zowel het een als het ander. Maar de dorpsbewoners hebben hun eigen leven niet geriskeerd om decennia later miljoenen in ontvangst te kunnen nemen. Ze deden eenvoudig wat er gedaan moest worden. In mijn jeugd vonden sommige kinderen na een ouderavond snoep in hun kastje. De minder bedeelden haalden daar hun neusje voor op. Je werkt toch niet voor snoep? Daar denk ik vaak aan als ik me afvraag hoe het toch komt dat dichters en presentatoren die ik ...
Onbezorgd
Grappige dag. Ik breng m’n laptopje naar de computerdokter en die noemt het vijf jaar jonge toestelletje ‘vintage’. Vervolgens vraagt iemand m’n mailadres die vertederd reageert op de ouderwetsheid ervan. ‘Niemand gebruikt zo’n adres nog.’ Daarna informeert dezelfde man of ik niet bang ben dat men mij te oud voor televisie vindt. Lang geleden heb ik me gewapend tegen deze dag. Als ik vroeger ‘sjans’ had, nam ik me voor dat niet gewoon te vinden. Er zou een dag komen dat er niet meer naar me gefloten zou worden, zo wist ik al jong. Ik oefende zo goed dat ik me begon af te ...
Wat is trouw?
Wat is trouw? Zo’n woord waar ik m’n hele leven een opwindende tango mee dans. Er zijn ook woorden die bleekjes aan de kant van mijn dansvloer zijn blijven zitten. Vreemdgaan is daar een van. Dat woord zegt me niets. Mijn geliefden mogen thuiskomen bij wie ze willen. Is niets vreemds aan. Maar trouw. Dat woord verleidt me keer op keer tot nadere kennismaking. Ik sta bij de kist van een bijzondere man. Eindelijk rust. Hij was briljant. Cum laude, zowel zijn hersens als zijn sportlijf. Maar infarcten sloopten zijn hoofd en lijf. Tegen zijn zin maakten we regelmatig zijn huis schoon. Wat kon ...
Stemwijzer
Je kunt het je innerlijke papagaai noemen, je bezette hoofdkantoor, je mentale opgeheven vingertje. Ik noem de commentatoren in m’n bovenkamer weleens het Sanhedrin. Die term heb ik opgelopen door een Bijbelvaste opvoeding. Graag denk ik dat ik die innerlijke rechtbank allang met pensioen gestuurd heb. Maar nu ik zit te schateren van de lach blijk ik behoorlijk op m’n kop te krijgen van m’n innerlijke critici. Ik lach te veel, is de boodschap. Beetje raar commentaar natuurlijk, maar onze geest kronkelt alle kanten op. Zeg nou zelf. Kennelijk mag ik niet lachen om mezelf bij een serieuze ...
Sinister
Op zoek naar een adres rijd ik door de Sinusstraat. Althans, dat meende ik in de gauwigheid te lezen op het bordje aan een hoekhuis. Verbazingwekkend hoe onmiddellijk een totaal vergeten wereld opdoemt. Een tijd waarin ik dacht dat Sinus en Cosinus een arrogante tweeling was die niets van mij moest hebben. Wiskundeles. Kan ook schei- of natuurkunde zijn geweest. Of gym. Vakken waarvan ik geen benul had waarvoor ze dienden of wat je er geacht werd op te steken. Dat dacht ik tenminste. Want plots overvalt me de inmiddels vertrouwde moedeloosheid bij het woord sinus. Bij nader inzien leerde de ...
Toen keek hij mij aan
Een van mijn liefste vriendinnen heeft heel jong Alzheimer gekregen. Als dansdocente leidde ze talloze mensen op, haar authentieke wijsheid wordt dagelijks gememoreerd en haar warme hart is nog steeds een weldadige bron waar haar vrienden zich aan laven. Inmiddels is haar taal grotendeels in mist opgegaan. Maar ik houd van onze stille onderonsjes als ze het kind in mij aanraakt met haar schalkse blik. Het is Palmpasen. Vandaag hosanna, morgen kruisig hem. Oude taal, misschien beter te begrijpen met de hippe slogan: in het verleden behaalde successen bieden geen garantie voor de toekomst. ...
Bevrijding
Het fenomeen nepnieuws lijkt net zo hedendaags als het virus. Maar epidemieën zijn van alle eeuwen en ook fake-news is ons bekend, zij het misschien in vermomming. Mijn aardrijkskundeleraar bracht ons bij dat de aarde een paar duizend jaar geleden geschapen is. Fossielen en aardlagen die wezen op een duizelingwekkend lang bestaan werden verklaard door de CO2-methode. Door dit inkolingsproces leek moeder aarde veel ouder dan ze was. En de geschiedenisleraar bracht ieder jaar een zelf bij elkaar gestencild verslag van de wereldgeschiedenis mee. Het duurde even voor ik erachter was dat dit ...
Luisteren
Of ik wil vertellen wat echt luisteren is. Een religieus tijdschrift wil daar een themanummer van maken. Echt luisteren. Ik loop al een tijdje te mijmeren over een recent uitgezonden tv-interview met Marco Borsato. Een man die zichtbaar oprecht is en naar zijn gezin verlangt. De hamvraag van het interview hangt als een doffe wolk boven het hele programma: of Marco spijt heeft van zijn vermeende escapades buiten de deur. Want dan kan hij weer met een schone lei beginnen. En wij, verontruste kijkers ook. Hoewel ik grote sympathie heb voor de interviewer, gebeurt hier helaas toch iets wat we ...
Gewoon
Eigenlijk is het iets waar iedere maker van droomt. Dat het hele land al in rep en roer is voordat er nog maar een seconde van je programma op de buis is geweest. Zouden wij van de Verwondering ook wel willen. ‘Wát?! Zondag komt een man beweren dat tegenslag een zegen in vermomming is! Hoe durft hij!’ Zoiets overkwam het programma Gewoon Bloot. We raakten volkomen in paniek bij onze eigen voorstelling van mensen die hun naakte lichaam tonen aan kinderen. Beslist een zelfonderzoekje waard. Zelf ben ik ook niet opgevoed met blote lijven, maar veel kinderen in dit programma zien hun ouders ...
Energie
In het bos loop ik hem tegen het lijf, de briljante dirigent die vorig jaar tijdens een concert een beroerte kreeg. Het is een man die me altijd heeft ontroerd. Hoe komt dat? Ik ben blij hem te zien. Tijdens deze wandeling was ik me nogal aan het verwonderen over de enorm ontmoedigende invloed die achteloosheid op me heeft. Ik heb een cynisch wezentje aan boord, maar dat moet natuurlijk niet de macht gaan grijpen. Dat stemmetje dat al op haar klompjes aanvoelt dat men niet doet wat men belooft, onzorgvuldig werk aflevert of in het geheel niet reageert. Terwijl ik me loop op te winden, kijk ik ...
Ophaalbrug
Graag struin ik door het Gooische lover. De afwisseling van hei, bos, water en akkertjes verrast me elke dag. De natuur staat op uitbarsten en die speelse schoonheid inspireert me tot de vraag: wat heb ik te verliezen? Een heleboel, moeten veel Gooigenoten denken. Hun villa’s zijn gevangen achter hoge hekken met camera’s. Daar moet heel wat te halen zijn, is toch het eerste wat in de voorbijganger opkomt. Laat mij een bordje met verboden toegang zien en ik wil erlangs. Wat zou er eerder zijn, het hek of de inbreker? De ophaalbrug of de oorlog? Mijn vroegere geliefde liet zijn pand in ...
Lockup
Mijn allereerste radiodocumentaire voor het programma Damokles wijdde ik aan mensen die vaak en lang in de file stonden. De eindredacteur vroeg of dat wel interessant was, maar al gauw stuitte ik op een bijzonder verschijnsel: deze gedupeerden doorliepen exact dezelfde zes stadia als mensen die in de rouw zijn. Geschokte paniek, ontkenning, woedende weerstand, aanvaarding, betrokkenheid, betekenis zoeken. Je rijdt in de fuik die file heet, wind je op, toetert, bedenkt een uitweg die er niet is, daarna ga je je baas bellen dat je later of helemaal niet komt en vervolgens kijk je om je heen ...
Dagtaak
Op de eerste bladzij van mijn nog steeds papieren agenda staat: ‘Leer te wensen dat alles precies verloopt zoals het doet’. Een uitspraak waarvoor men tegenwoordig al gauw je hoofd eraf wil hakken. Gelukkig is ‘ie niet van mij maar van de Griekse filosoof Epicurus die deze oneliner al tweehonderd jaar voor Christus zat te bedenken. Het is een dagtaak, dat leren wensen dat alles precies verloopt zoals het doet. Je komt nauwelijks nog aan de rest van je agenda toe. Of ís dit de rest van de agenda? De hobbels op het liefdespad, de zieke dierbaren, hoe leer je tegenslag als een heilzame ...
Geestdrift
‘Graag zou ik uw beroemde gemberkoek willen’, zeg ik tegen de vrouw van de ouderwetse bakkerij in ons oude dorp. ‘O, die vind ik zooo vies!’, reageert ze. Ze schrikt niet van haar spontaniteit maar gaat enthousiast verder. ‘Ik heb het maar één keer geprobeerd en wist niet hoe gauw ik van die hap af moest komen!’ Pff, wat een verrukkelijk authentiek wezen. Zij is mijn pinksterinspirator. Ons woord enthousiasme komt van het Griekse entheos; van God vervuld. Dat onze menselijke geest doordrongen is van het heilige. De geestdrift van Pinksteren vind ik hier in een piepklein ...
Dankbaar
‘Het is niet Gods schuld dat Hij niet bestaat’. Deze zin, aan het einde van een schitterende film, komt onverwacht en blijft lang hangen. Een man wordt verliefd op een meisje dat niet bestaat. Hij wordt via internet in de val gelokt door criminelen en eindigt in de gevangenis omdat hij ‘haar’ vergeten koffertje meeneemt. De douane vindt grote hoeveelheden drugs in die bagage. De man slijt zijn dagen achter tralies maar is intens dankbaar voor de gevoelens die de niet bestaande vrouw bij hem heeft losgemaakt. Liefde lijkt op religie, zo mijmert hij: ‘Het is niet God die onze levens ...
Nuttig
Voor de Verwondering maken we een serie met jongeren. En dat wat je vaak leest over ze blijkt te kloppen. Juist jongelui staan onder grote druk. Ze voelen de last van het moeten presteren zwaar op de jonge schouders rusten. Als ik in die veelbelovende ogen de stress waarneem die als een donkere wolk de glans overschaduwt, maakt me dat verdrietig. Ik kan me erg opwinden over het feit dat we dieren behandelen als producten. Niet zo gek dat we onszelf ook zo zien. Wij en onze medeschepselen moeten vooral functioneel zijn. Maar voor wat? Voor de economie? De laatste tijd verschijnen er steeds een ...
Leeg
Hier in het oude dorp lijkt de tijd vaak stil te staan. Op welk tijdstip ik ook door de mooie straatjes met vissershuizen en boerderijen loop, het is alsof de wereld er geen vat op heeft. Op de hoek zie ik twee jongetjes van een jaar of zes. Ze hebben niets omhanden, zo lijkt het. De een omarmt een lantaarnpaal. De ander streelt de arm van zijn vriendje. In de aarzelende, onhandige leegte zonder speelgoed kan alles gebeuren. Die staat ken ik nog goed van vroeger. Verveling, de ogenschijnlijk kale stemming die juist vol mogelijkheden is. Misschien bedenken de jongetjes wel een spel dat nog ...
De kast
‘Dat had ik niet van jou verwacht.’ Een van de meest intrigerende opmerkingen die we elkaar toevoegen. Tot m’n eigen stomme verbazing klom ik ooit in een boom. Voor het huis van een vriendinnetje. Ik had dat nooit van mij verwacht, maar haar lieve popperigheid bracht iets woests in me naar boven. Haar vader kwaad. Mijn ouders aangenaam verrast. Een van m’n als oppassend bekendstaande broers drukte eens een vriendje door een ruit. Schoolleiding woest. Ouders weer verwonderd. Men had het niet van ons verwacht. Die zin is als verwijt bedoeld en zelden als zelfonderzoek. Je zou je ...
Chaos
Laatst berichtte ik over de vrolijk makende ontmoeting met de vrouw van de bakker die zo spontaan haar eigen gemberkoek afkraakte. Even dacht ik dat zo’n openhartige oprisping iets met mij te maken had. Maar nu heb ik de loodgieter aan de lijn. Voor hem ben ik een anonieme beller. Van mijn pretogen heeft hij geen weet. Momenteel staan mijn kijkers waarschijnlijk anders. Ik heb een enorme lekkage. Vanuit de douche gutst het water over de begane grond. De loodgieter is niet van plan te komen, want ‘douchen is een overbodige luxe.’ Ik moet m’n tong afbijten om hem niet te vragen of hij ...
Leegte
Bloedheet weer associeer ik onwillekeurig met eenzaamheid en leegte. Mijn vader heeft dat ook. Er is een foto van hem als jonge knaap, onhandig leunend tegen de muur van zijn ouderlijk huis. Zo stond ik ook heel vaak. Iedereen was op vakantie, behalve wij. Geen geld voor het zwembad aan de overkant. Wachtend op niets. Niet dat het onprettig was. De grote leegte had iets zoets. Alles kon nog gebeuren. Nu is het weer bloedheet en dwaal ik door de koele bossen van een klooster. Hier wonen bijna geen paters meer. Op het kerkhofje liggen er talloze. Tot m’n stomme verbazing tref ik midden in het ...
Gratis
In de schaduw is het goed toeven. Jammer dat zoveel weidedieren ook deze zomer van iedere beschutting verstoken zijn. Mijn moederhart bloedt. Niet te doen. Mededogen is mooi, maar ga ik niet te ver? Als ik al zo lijd om dieren, is het waarschijnlijk maar goed dat ik zelf geen moeder ben geworden. Bij elke kinderbuts zou er een zwaard door mijn hart gaan. Ik baad me in de weldadige koelte van een vaderlijke eik. Onder een boom verderop zie ik de rug van een vrouw. Ze heeft een baby aan haar borst. Het hoofdje op haar arm is duidelijk zichtbaar voor mij. Wat een uitzicht. De moeder ziet niet ...
Zoals verwacht
‘Laat God nooit je agenda zien. Zeker niet in de vakantie. Voor je het weet wordt ‘ie weer dicht gekit met werken van barmhartigheid’. Het is inmiddels een gevleugeld gezegde hier. Zomers zijn voor mantelzorg, dat blijkt ieder jaar weer. Nu gaat onze toewijding al tijden uit naar onze jonge vriendin die aan alzheimer lijdt. Van een deskundige horen we dat het uniek is in Nederland; een groep vrienden die de volledige zorg op zich neemt, zodat de zieke thuis kan blijven wonen. Wonderlijk hoe soepel we alle bochten nemen. Zo blijkt het verschonen van volwassen luiers best goed te hebben. ...
In his hands
Waar vind je toevlucht? Die vraag stel ik aan mensen in de podcast van de Verwondering. Ik begin bij een man die makkelijk Job had kunnen heten. Zijn vrouw sprong uit het leven, zijn huis brandde af, waarbij zijn logée omkwam, zijn lievelingshond stierf en zijn wereldwijde organisatie stortte in. ‘Alles moet weg’, citeert hij de uitverkoop. Volgens hem is een lege kast mooier dan een volle. Die gouden tip neem ik mee naar huis. Geen overbodige luxe, want mijn microfoon blijkt ook leeg. Ons gesprek is niet opgenomen. Dat hij in gezang uitbrak, blijft slechts in mijn herinnering. ‘In ...
Overspel
Vroeger hield ik erg van stoepranden. Om de hoek bevond zich het ideale straatje voor dit balspel. Niet te breed, de stoepranden lekker hoog en weinig verkeer. Er was nog iets extra spannends aan dit genoegen om de hoek. Ik deed het met een meisje dat noch van onze kerk, noch van mijn school was. In alle opzichten was dit een gevalletje buitenspelen. Het was alsof zij en ik iets stouts deden, ook al had niemand dat gezegd. Hoewel, op een middag waren we lekker bezig toen een voor mij onbekend meisje woedend op ons afstoof. Hoe mijn balgenote het in haar hoofdje haalde! Stoepranden met een ...
Balzaal
Dat je ’s ochtends in het gras tegen de boshut zit en het gevoel hebt dat je allebei aangeschoten bent. Niet met je beste vriend, maar met een vrouw die je helemaal niet kent. Een koddige situatie, maar ook een mysterie. Het is onze seizoensopener van de Verwondering. Een jonge vrouw die de levenskunst verstaat om verlies te lijden en het leven te vieren. Haar innerlijk vuur lonkt zo verleidelijk dat we binnen de kortste keren keten als meisjes. Wat is dat toch? Het is alsof ik in m’n baljurkje op de drempel popel om de feestzaal in te gaan en een uitnodigende hand zie. ’s Avonds ...
Hier
En dan vat ik toch de moed om hem te zeggen dat de prachtige dingen die hij vertelde niet zijn opgenomen door de microfoon. Waarmee de kans op een memorabele podcast is verkeken. Of ik terug mag komen. Geen enkel probleem. Zijn kernwoord was tenslotte onbevangenheid. Maar hoe herhaal je een mooie ontmoeting? Dat blijkt niet te kunnen. De man die ik in gedachten Job noemde omdat hij alles verloor, begint een heel nieuw verhaal. Zo mogelijk nog openhartiger dan de vorige keer. Hij zegt dat hij het recht heeft om zich met z’n 77 levensjaren bejaard te noemen. Hoezeer we ook hechten aan jong en ...
Schat
Ons geheugen is een merkwaardig verschijnsel. Althans het mijne. Pas als de slotmuziek van een film klinkt dringt het soms tot me door dat ik ‘m al gezien had. Verloren tijd. Nu we weer mogen zingen, vraagt ons hooggeschoolde kamerkoor zich vertwijfeld af waar al die weggezakte noten zijn gebleven. Ook diepe inzichten die ik heb opgeduikeld kunnen weer als waterijs in de hitte verdwijnen. Gelukkig zei die wijze man laatst dat alleen het nu telt. Dat geeft de lege bovenkamer meteen iets aantrekkelijks. Bovendien kan een leeg mens zomaar ineens weer geïnspireerd raken door zijn vergeten ...
Hete hoofden
De bokken en de geiten, hoeks en kabeljauws, Paulus of Petrus, binnen- en buitenverband. Tijdens geschiedenisles klonken de conflictjes je nog koddig in de oren. Sommige dilemma’s waren me eenvoudigweg te onoverzichtelijk. Was het beloofde land Kanaän niet gewoon het huidige Palestina? Ik besloot al jong dat als ik er geen verstand van had, me er niet mee te bemoeien. Tobben laten, zei mijn grootmoeder. Mijn grote liefde vatte het aldus samen: ‘Als Annemiek iets niet komt aanwaaien, laat ze het onmiddellijk vallen.’ Dat is een vruchtbare eigenschap gebleken. Veel verhitte kwesties gaan ...
Vermist
Een recent nieuwsbericht meldt dat een vermiste man in Turkije urenlang heeft meegezocht naar zichzelf. In zijn ijver om te helpen had hij niet door dat hij degene was naar wie de massa speurde. Tot het moment dat deze man vroeg: ‘Naar wie zoeken we?’ Een paar jaar geleden gebeurde hetzelfde met een Aziatische toeriste in IJsland, zo vertelt hetzelfde bericht. Deze vrouw herkende haar eigen beschrijving namelijk niet. Ook nu weer blijkt dat de werkelijkheid veel wonderlijker is dan welke film of roman dan ook. Op het witte doek zouden we dit een flauw verhaal vinden. Maar het kan je dus ...
Open
In de krant zegt een voormalig baas van mij dat veel televisiepresentatoren neuroses ontwikkelen omdat ze gaan denken dat ze heel wat zijn. Zelf denk ik van tv niet wonderlijk te zijn geworden. Ik was het al. Daar heb ik de beeldbuis niet voor nodig. Erkenning van de baas krijg je toch niet. Dat leert m’n kat me al jaren via z’n laconieke achterkant. Mijn neurose is die overweldigende nieuwsgierigheid van inmiddels een halve eeuw. Nu hoorden we in de fantastische serie van Govert Schilling over de ontwikkeling van de mens dat niets menselijks mij vreemd is. De eerste mensachtigen zijn de ...
Vrij
Als hij herinnerd wordt aan zijn eigen woorden, kijkt hij me verrast aan. Had hij dat geschreven? ‘Ik bood mij aan’, noteerde hij in een blog. Ja, zo is het. Hij is nu 78. Voor de vraag hoe uitgeput hij is, is geen tijd. Hij zorgt fulltime voor zijn zieke vrouw. De liefde is nu ontdaan van verwachtingen en voorwaarden en dat is eigenlijk een hele opluchting. We lachen. Hij bood zich aan. Aan God, aan het leven. Uw dienstknecht luistert. Zijn er dan helemaal geen hobbels meer? Dan komt hij met een vers inzicht. Het gaat over vergeving. Hij bleef een grief houden naar een vriend. Iedereen ...
Verjaardag
We zouden gaan lunchen op m’n verjaardag. Maar zoals verwacht loopt alles anders. Dat leer je wel op mijn leeftijd. Terwijl ik de hippe tent afzeg, kleedt hij zich voor de uitvaart van z’n vader. En hij stuurt me een Amerikaanse podcast. Een boeiende monoloog waarin over de dood wordt gemijmerd. Het verrast me, zoveel reflectie van die goede vriend die ik aanzag voor de bestuurder die hij altijd was. Maar zoals verwacht loopt alles anders. Hij verbaast zichzelf ook. Nooit had hij gedacht zo trouw en nabij zijn zieke vader tot het einde te verzorgen. Dat had je hem tien jaar geleden niet ...
Buitenboel
Het begon veelbelovend. Toen ik de voordeur openmaakte, sprak hij verrast: ‘De Verwondering!’ Kan nooit kwaad, een huisschilder die naar levensbeschouwelijke tv kijkt. Bovendien zag hij er leuk uit. De offerte die hij voor de buitenboel maakte was ook aantrekkelijk. Dus sleutel overhandigd. Beginnen maar! Inmiddels is dit meer dan een jaar geleden. Er is een half zieke werknemer die halve dagen werkt. En dan nog het Hollandse weer. Alle begrip natuurlijk. Misschien een beetje te veel. Ik begon te vermoeden dat klanten met minder inlevingsvermogen voorrang kregen. Maar ja, de vissershut ...
Stroom
’s Nachts hoor ik de ganzen gaan. Zachte geluiden van kennelijk grote groepen vogels die een onvoorstelbare inspanning leveren. Begonnen ze in het noorden? Hoe lang moeten ze nog? Hoe houden ze het vol? Laatst vertelde iemand me dat hij nergens zo van houdt als van met de stroom meegaan. Terug naar de bron? Welnee. Meebewegen zonder inspanning. Spelen op de wind van de werkelijkheid. Is dat het geheim van de ganzen? Hun zachte kreetjes tikken licht de stille nacht aan. Net als mijn hakken gisteren de oeroude keien in een stadspoortje beroerden. Hakken en keien, een uitdagende combinatie. ...
Cocon
Volgende week begint de advent. Een tijd van wachten. Daar zijn we niet zo goed meer in. Ons kinderlijke verlangen van weleer was een wonderlijk kracht die we uit het oog verloren zijn. Als we iets wat we willen hebben digitaal bestellen, wordt ons beloofd dat we het de volgende dag in huis zullen krijgen. Dat zijn we heel normaal gaan vinden. Anders ligt ongeduld al snel op de loer. Nee, dan vroeger, toen je maar moest afwachten of er van je dromen iets worden zou. Toen je je zomaar kon vervelen, omdat je je boek al uit had en er verder weinig afleiding was. Toen je nog ervoer dat ...
Wonder
Wachten op een wonder. Wat zou het zijn? Was de definitie van een wonder niet dat het juist onverwacht komt? Bovendien kan wachten iets nogal drammerigs hebben. Een leraar van me kon aan een klas die hij betrad merken of men zat te wachten of eenvoudig aanwezig was. Die waarneming ben ik nooit meer vergeten. Sindsdien ervaar ik dagelijks het verschil tussen wachten en zijn. Een paar jaar na deze klas deed ik nachtdienst in een serviceflat voor ouderen. Het was een wat al te drieste onderneming voor een twintigjarige, want vaak kwam ik in het holst van de nacht in mijn eentje aan sterfbedden ...
Advent
‘Mevrouw, is dat een bedstee?’ Ze hebben de jongste bediende gestuurd. Ik kraai om de prachtige kleur op de voordeur. ‘Dat is de grondverf, mevrouw.’ Zijn vrijmoedige oogopslag treft me. Er is iets dappers aan dit kleine jong. Wonderlijk hoe de lang verwachte huisschilder in zijn witte pak me stiekem een beetje ontroert. De adventsengel is piep dit jaar. Wie is het? Maar om hem nu meteen aan m’n kruisverhoor te onderwerpen, terwijl hij schuurt, rookt en ladders opklimt… Dan hoor ik hem buiten naar me roepen. ‘Bent u kunstenaar?’ Hij ziet allemaal mooie dingen namelijk. Ja, ...
Rompertje
Wat hangt het daar toch teder en verleidelijk aan dat hangertje. Het gaat nog niet zo ver dat ik het koop, maar in het voorbijgaan streel ik het steels. Een badstoffen rompertje. Het woord alleen al. Je zou het elk kind in een voederbak gunnen. Zoals je ook menigeen op de zachtheid van een pasgeboren baby zou willen trakteren. Merkwaardig hoe in een helverlicht warenhuis bij een stukje stof, de weerloosheid van het kerstverhaal door me heen zakt. Het zal aan Bach liggen dat de tranen me hoog zitten. Zonet nog hoorde ik zijn motet ‘Komm, Jesu ,komm!’ De zangers van Leipzig noemden het ...
Op handen
‘We hadden je anders moeten noemen.’ Inderdaad. Een beetje weldenkend vader had toch met één blik op z’n verse baby gezien dat er geen Annemiek in het wiegje lag te kraaien. Ik heb mezelf nooit erg annemiekerig gevonden. Tot zijn verdediging moet ik wel aanvoeren dat ik naar mijn buitengewone grootmoeder ben vernoemd. Johanna Wilhelmina. Maar haar roepnaam Jo vonden mijn ouders niet geschikt. Dus bedacht mijn vader een hippe list. Knoop de twee uiteinden van de doopnamen gewoon aan elkaar. Zo maakte hij van Anna en Mina eenvoudig Annemiek. Je moet er maar opkomen. Niemand anders doet ...
Paradijsvogel
Voor Annemiek Je vleugels glanzen in de zon. Je vliegt op hemelse thermiek van horizon naar horizon. Uit diepe bron klinkt luid je lied. Je speelt met wind en wolkenluchten, je zaait de zaden van de vruchten. De dieren delen met jou hun verhaal. Je spreekt hun taal, verstaat hun zuchten. Waar jij neerstrijkt wordt het licht. Je tovert met één vleugelslag een blije lach op elk gezicht, en zij die jou ontmoeten mogen die zijn voorgoed door jou bevlogen. Je nestelt stil verborgen in het riet, waar al je zorgen, vreugde en verdriet ...
Thuiskomen
Ooit schreven meerdere bekende auteurs een roman. Iedereen kreeg een hoofdstuk toebedeeld. Men moest dus verder borduren op de verhaallijn van z’n voorganger. Toen de schrijver die als hardnekkige thuisblijver bekend staat aan de beurt was, verbleef de romanheld in het buitenland. Onmiddellijk zette deze auteur de hoofdpersoon op een vliegtuig naar huis. Had ik ook gedaan. Mijn favoriete weekblad bleef en blijft ongelezen als het verhaal zich buiten Duckstad afspeelt. Het kleine huis op de prairie was mijn favoriete serie. Het is geen toeval dat de boshut van de Verwondering veel weg heeft ...
Schriftelijk
De strandtent is dicht, maar ik kan wel koffie krijgen. Ik vraag aan de eigenaar of hij zich zorgen maakt. Nee hoor. Het is toch een goede terraszomer geweest. Wat hij voor de kerst wenst? Zijn stem daalt, alsof hij een al te intieme mededeling gaat doen: ‘Dat we niet open hoeven. Al die rompslomp voor die paar dagen. Daarna moet ik de boel toch weer afbreken voor de gebruikelijke winterstop.’ Ik denk aan m’n ouders. Zij verheugen zich erop dit jaar de kerst schriftelijk te vieren. Dat is bij ons iedere kerst het geval, maar dat even terzijde. Terwijl ik van m’n koffie geniet, ...
Ritueel
Vannacht schoot ik wakker omdat ineens de betekenis van het woord mattenklopper tot me doordrong. Die is bedoeld om matten te kloppen! Bij ons was dit kunstig gevlochten riet bestemd voor lijfstraf. Althans, het woord werd alleen in die context gebruikt. Je diende ‘m zelf nog te halen ook. Hup, op de bips. Gelukkig waren we allen dik ingepakt. Op gasverwarming werd toen al intensief bezuinigd. Het schijnt dat ook ik een piepklein mattenkloppertje bezat waarmee ik mijn pop opvoedde. Ik wist niet beter dan dat deze handeling als liefkozing bedoeld was. Nee, ik heb daar niets aan overgehouden, ...
Verbond
Ooit was ik voor een radio-interview bij een componist die een hartverwarmend talent voor zelfrelativering bezat. Zo bekende hij dat als hij over een bepaald gedeelte in zijn stuk niet zeker was, dat luidkeels becommentarieerde, zodat de toehoorder de muziek niet meer volgen kon. Volledige stilte had hij tijdens het componeren nodig. Maar als hij dan op inspiratie ging zitten wachten, werd de geluidloosheid hem wat al te oorverdovend en zette hij in een andere kamer de stofzuiger aan. Tijdens ons kluchtige gesprek stond hij plotseling op, verontschuldigde zich en stak met kalme aandacht een ...
Speels
Deze keer verheug ik me bijzonder op The Passion die op Witte Donderdag zal plaatsvinden in de Achterhoek. Met name op de welbekende plaatselijke attractie, maar die moet vast nog even geheim blijven. Het gerucht gaat dat het verhaal van Jezus dit jaar niet stopt bij zijn veroordeling. ‘Alles komt goed’, is het thema. Een hele geruststelling. Beter dan mijn vaak gehanteerde ‘alles gaat mis maar zover is het nog niet.’ Daar zit natuurlijk ook een kern van waarheid in. Ach, gewoon joligheid op de werkvloer. Maar ik weet dat de makers van The Passion ook deze keer geweldig creatief zijn ...
Vertrouwen
Mijn baas is ervandoor. Nou ja, hij zit nog steeds op de werkvloer, dus dat is een tikje verwarrend. Hij is nu manager van de afdeling levensbeschouwing. Goed nieuws, want zijn speelse gedrevenheid zal voor ons genre wonderen doen. Maar nu ben ik mijn eindredacteur kwijt. De lege plek die hij achterlaat is nog niet opgevuld. Nu zal dat opvullen ook niet meevallen, want mijn baas was volkomen uniek. Speels en gedreven dus. Ook beschikt hij over een eigenschap die onontbeerlijk is voor een leider, maar die ik helaas hoogst zelden tegenkom: vertrouwen. Hoe moeilijk kan het zijn? Onmogelijk, als ...
Feest
Een goede vriend stuurt me een foto van zijn boerderij. Ik zie een kamer die met liefdevolle toewijding met jugendstilvoorwerpen is ingericht. De foto beneemt me bijna de adem, zo houd ik van zijn stijl. De gedachte dat die wondere wereld na hem zal verdwijnen stemt hem droevig, schrijft hij. Want wie geeft er dan nog om die dierbare dingen? Toevallig had ik vanmiddag een soortgelijk mijmermoment. Hoewel ik er een ander gevoel bij kreeg. Ik keek naar mijn vleugeltje, de bedstee, de stoelen. Een verzameling die door mij bijeen is gesprokkeld. Dit lichaam zal verdwijnen en deze voor mij ...
Staart
Voor de opnames van de Verwondering gaat m’n haar in een staart. Door corona heb ik te lang geen kapper bezocht. Ik kijk in de spiegel en zie mijn moeder. Ik zeg dat hardop en m’n jongere collega’s reageren verschrikt. Brr, op je moeder lijken. Een collega die ongeveer mijn leeftijd heeft reageert blij. Ze kent mijn moeder. Onlangs las ik dat ouders hun kinderen meer als nabij ervaren naarmate die ouder worden. Ik begrijp dat. Bovendien zie nu ik hoe ik op mijn overleden broer ga lijken. Toen hij nog leefde natuurlijk. Onze ouders bevestigden dat onlangs. Ons leven is een wonderlijke ...
Opleiding
In de Verwonderingsboshut verschijnt een man bij wie ik onmiddellijk voel dat het een spannend gesprek gaat worden. Want hij is open, niets verwachtend en op z’n gemak. We kunnen samen op reis, niet wetend waarheen. Dat is wat ik het liefste doe. We zien wel, anders kijken we wel. De tekst die hij meebrengt is kort en hevig: ‘Amo volo ut sis. Ik heb lief, ik wil dat jij bent.’ Ik hou hoe dan ook van je. Amo volo ut sis. Die zin suggereert dat er onvoorwaardelijke liefde bestaat. Mijn gast vertelt over zijn levensloop, hoe hij door onverwachte situaties steeds wordt uitgedaagd zichzelf ...
Spel
Soms mag ik Lieve Lita spelen. Kijkers van de Verwondering kunnen een brandende vraag stellen en dan mag ik antwoord geven in een nieuwsbrief van onze firma. Alsof ik de wijsheid in pacht heb. Het is natuurlijk maar spel. Op tv stel ik de vragen. Dat is het spelletje andersom. Maar als Lita ontvang ik regelmatig variaties op een thema: hoe kunnen we in dit digitale tijdperk echte verbinding maken? Hoe zien we het gelaat van de ander? Goeie vragen. Het antwoord is onthutsend eenvoudig. Het ligt op straat. Terwijl ik wandel zie ik tot mijn vreugde in de verte de man aankomen naar wie ik altijd ...
Onuitsprekelijk
Zoals ik uit kan kijken naar de gretige grinnik van een dorpsgenoot, zo mis ik de vileine grijns van mijn overleden broer. ‘Ik had je dezelfde ellende voor de helft van de prijs kunnen bezorgen.’ Dat was zijn begroeting toen hij me ooit afhaalde op Schiphol, nadat ik drie maanden in een kibboets in Israël op het land had gesloofd. Gelukkig heeft mijn broer zijn gevatte genen doorgegeven aan zijn zoons. Toen ik tegen mijn tienjarige neefje zei dat er vier bolletjes met kaas in zijn rugzak zaten, antwoordde hij prompt: ‘Met andere woorden: verheug je maar nergens op.’ Heerlijke knul. ...
Lammetje
De zon schijnt. Tussen de gesprekken door steken we onze witte gezichten uit de boshut. We kijken elkaar beduusd aan. De zon! Een sensatie van heel lang geleden overvalt ons. En er is nog iets ongewoons. Vandaag werken we zonder regisseur. Het is alsof onze ouders even van huis zijn. Als lentelammetjes zijn we. Zo’n zin om te keten en te spelen. En om kwetsbaar te zijn. De cameraman en ik gaan in de pauze op een muurtje zitten. Normaal ziet hij alleen mijn rug, omdat hij de gast tegenover me filmt. Raar vak eigenlijk. Ik ondervraag mensen die daarna vertrekken en de trouwe makkers om me ...
Klei
Vaak zijn de vrouwen in de meerderheid. Waarom dat is, wordt er gevraagd. ‘Omdat mannen denken dat ze alles al weten’, grapt een van de heren. Vandaag zijn ze er wel. Mannen en vrouwen. Een groep die aan de hand van een uitzending van de Verwondering mijmert over de zin van dit bestaan. Moeder, waarom leven wij? Zo vatten de Vlamingen hier de kwestie samen. In groepjes van twee wordt levenservaring gedeeld. Ben je de mens geworden zoals je bedoeld bent en hoe weet je dat? Twee oudere mannen brengen verslag uit. Tijdens hun leven hebben zij ervaren dat ze geboetseerd worden. Er wordt iets ...
Akker
Op een bankje aan de bosrand kijk ik uit over een akker. Het landschap van deze streek. Ik woon hier zo graag. Frankrijk op loopafstand. Als muziekstudentje kwam ik hier al, wetend dat componisten als Mahler en Diepenbrock samen over deze paden wandelden. Waarover spraken zij? Een romantische jongedame maakt er al gauw een verheven voorstelling van. Dat doe ik niet meer. Wat weten we ervan? De lentezon zoent mijn gezicht. Het akkertje is blond. De tijd staat stil. Mijn hoofd ook. Ik heb een wonderlijk hoofdkantoor. Er is tot m’n eigen verbazing zelden iemand aanwezig. Misschien dat ik ...
Zegen
Mijzelf vind ik behoorlijk te hebben. Ik kan zelfs heel leuk met mij opschieten. Dat is natuurlijk mazzel, want zo kun je goed alleen zijn en ben je niet voortdurend neurotisch op zoek naar aandacht of gezelschap. Als meisje las ik of maakte ik muziek. Altijd zo geweest dus. Toch knaagt er al zo’n halve eeuw iets. Een stem in mij zeurt dat mijn tevredenheid niet spoort. Het oordeel van andere kinderen heeft zich gaandeweg vermengd met dat van God, mijn ouders, de buitenwereld en mezelf. Is het bijvoorbeeld wel normaal dat ik nooit naar een bruidsjurk heb verlangd, maar wel altijd volop ...
Opstaan
Ieder jaar zoeken we voor de Verwondering naar een geschikte paasgast. Maar wie goed luistert, vindt wekelijks een opstandingsverhaal in onze boshut. Hoe uniek onze levensloop misschien ook lijkt, het proces van struikelen, verliezen, verzachten en herrijzen is velen van ons bekend. Wat indrukwekkend en ontroerend om steeds weer de veerkracht van onze gasten te mogen zien. Ieder die zijn leven wil behouden, zal het verliezen, zei Jezus. Als we in het harde pantser van ons ego blijven wonen, zal onze angst voor de dood een leven lang met ons meegaan. Maar pas als de schil van de graankorrel ...
Reis
Als je alleen reist, zonder de mensen die je graag wilt amuseren, krijg je de avontuurlijke gelegenheid om in alle rust je eigen reacties gade te slaan. Mijn liefhebberij. Dat kan gezien worden als navelstaren, maar niets is minder waar. Onze oordelen lijken sprekend op elkaar. Neem mij nou. Ik bevind me in een hotel. Genoten van mijn kamer en van mijn reactie op de in mijn ogen water verspillende regendouche. Vervolgens stap ik de ontbijtzaal in en realiseer me dat het aanwezige volk me meer doet dan als er een gezellige man met me mee was gewandeld. Waarom hangt iedereen over de omeletten? ...
Moker
Een korte, ferme uitspraak, ook wel oneliner genoemd, kan me m’n hele leven bijblijven. Mijn rugzakje is rijk gevuld met pittige wijsheden van mensen met een beperking die ik ooit muziekles gaf, diepzinnige zinnetjes van leraren en hilarische vondsten van geliefden. Ja, ik val op mannen met een woord-tic. Een grote liefde zei niet lang voor hij stierf: ‘Liever voorzichtig door rood dan onoplettend door groen.’ Nu zit ik in de bioscoop en geniet van de eigenzinnige grootvader in de film Belfast. Telkens als hij zijn jonge kleinzoon uitzwaait, zegt hij: ‘Wees goed jongen. En als je dat ...
Gevonden
Ooit afgeschrikt door een humeurige schoenmaker die hoge hakken onzin vond, liet ik nooit meer schoeisel lappen. Tijdens het klimmen der jaren zakt mijn hak trouwens evenredig. Net als veel andere oudere meisjes hecht ik steeds meer aan stappers die je laten aarden. Is de hoge hak niet bedacht door een macho die de vrouw wilde zien wankelen? Geintje hoor, mijn kast telt nog behoorlijk wat feestelijke hoge laarzen. En vandaag is het zover. Ik breng zo’n paar naar het schuurtje. Want dat is het bijna. Diep verscholen in het oude dorp bevindt zich een hokje waarin een schoenmaker zou huizen. ...
Vakantie
De tijd voor Pasen is de periode waarin we ons vermogen tot het voelen van mededogen voor onze medeschepselen kunnen oefenen. Nu zijn we daaruit opgestaan. Tijd voor het beoefenen van medevreugde. Dat is misschien een tandje moeilijker. Kun je gulle blijdschap voelen voor de collega die jouw droombaan krijgt, voor je geliefde die ook van een ander houdt? Om me heen hoor ik vaak dat dit te bovenmenselijk is. Toch is mijn ervaring dat het ontwikkelen van medevreugde ongeveer onze belangrijkste taak is. Waarom? Omdat je zo leert de werkelijkheid lief te hebben. Onze angst en stress komen voort ...
Bonnefooi
Het lijkt wel een mantra, zo vaak horen we die vraag. Zowel van de thuisblijvers als van de locals hier. ‘Hebben jullie wel gereserveerd?’ Hotels, veerboten, mooi weer. Nee, niks. We zijn van de bonnefooi, mijn reisgenoot en ik. Ongepland en zonder afspraken rijden we door Schotland. Auto links, stuurtje rechts, we hebben onze handen al vol. En de reis is het doel, ook al lonkt het mysterieuze eilandje Iona in de verte. Ik heb m’n microfoon bij me, want wie weet levert ons gemijmer over leegte wel een podcast op. Ondanks alle waarschuwingen over vakantiedrukte mogen we zo de eerste boot ...
Tijd
Een goede vriend van me komt altijd te laat. Hij begint er zelf over. Mij stoort het niet. Heb ik afgeleerd bij een verkering, met wie ik na wat tegenvallertjes om zes uur afsprak en in gedachten zeven uur bedoelde. Dat werkte geweldig. En bij deze vriend heb ik wat tijdsmanagement betreft alle verwachtingen losgelaten. Helpt ook enorm. Ben ik dan zo ontspannen? Nee, ik ben een neurotische op-tijd-komer. Mijn ouders verdenken me ervan dat ik voor hun deur wacht, zodat ik klokslag het hele uur binnen kan komen. Maar dat is niet zo. Wel ben ik veel tijd kwijt met uitzoeken hoe lang iets rijden ...
Klinken
Vaak wordt de Pinkstergeest afgebeeld als een duif. Je ziet haar vliegen. Maar waar kan ze landen? De aarde is niet meer woest en ledig. Net als de gevleugelde speurneus die Noach uitzond om na de zondvloed te zoeken naar een welkome landing, zal de Pinkstergeest het deze dagen ook moeilijk hebben. Die geest mag volgens de overlevering dan wel waaien waarheen zij wil, in volgestroomde en overgelopen mensen kan ze haar opdracht niet voltooien. We praten graag over vakantie. Dat woord komt van vacare, leeg worden. Zoals een fluit pas speelbaar is door haar gaten en haar holle binnenkant, zo ...
Iets en het
Het went nooit. Dat kan ook niet. Als ik aan het kleine tafeltje van de boshut aanschuif en in de ogen van mijn gast kijk, is er altijd die speelse spanning. Wie is het? Gaan we dansen? Of gaan deze vier voeten niet van de vloer komen? We weten al nauwelijks wie we zelf zijn, laat staan dat we de vreemde tegenover ons begrijpen. En dan is het al helemaal afwachten of één en één ook drie kan worden. Een ontmoeting is een mysterie, vol van genade. Dat klinkt misschien wat heilig, maar wat kan het anders zijn? Het is als muziek maken, mijn eerste liefde. Ik zing in deze dagen ook met zangers ...
Het spirituele pad
Soms hoor ik iemand zeggen dat we hier alleen maar stage komen lopen. Inspirerende gedachte. Alsof je ook van stageplek kunt wisselen. Even een pauze van dat zogenaamde spirituele pad waarop zich behoorlijk wat valkuilen bevinden. Want niet zelden wordt daar een al jong opgelopen belemmerende overtuiging versterkt: ‘Het gaat niet om jou, je gevoelens komen voort uit je ego dus weg ermee.’ Maar wie vroeger al nooit gekozen werd met gym of gezocht met verstoppertje spelen, had die merkwaardige boodschap allang begrepen. Je niet gezien voelen is dan niet alleen een leven lang vertrouwd, je ...
Nieuwe zakken
Moderne zingeving, wat zou het zijn? Regelmatig kom ik die term tegen. Oude wijn in nieuwe zakken? Of vraagt deze tijd een andere manier om naar het leven te kijken? Wat weet ik ervan? Regelmatig zak ik door alle inzichten heen. En daarin ben ik niet de enige. Wie regelmatig zijn eigen geest onderzoekt, komt erachter dat die sprekend lijkt op die van alle mensen. In onze hersenen spelen zich dezelfde dingen af. Sterker nog, wie echt durft te kijken, ziet dat de janboel in de wereld overeenkomt met die in ons hoofd. Door alle communicatie, drukte en nieuwe technieken is de mens totaal ...
Ontgijzeld
Wij leerden hele bijbelgedeeltes uit ons hoofd. Als je vroeg waar dat goed voor was, overal waar je keek lag immers wel een Bijbel voor het grijpen, kwam er weleens een merkwaardige verklaring. Het was in de tijd van de beruchte treinkaping. Stel, jij zat in die trein. Zonder heilig boek. Dan was het toch fantastisch als je ter troost voor jezelf wat teksten paraat had. Later hoorde ik dat kinderen in een communistisch milieu ook zulke scenario’s voorgeschoteld kregen. Ik ben nooit gegijzeld. Althans, niet door een gezamenlijke vijand. Maar die teksten draag ik al een heel leven mee. Oude ...
Verdwalen
Deze route ken ik vooral als de snelste verbinding tussen huis en boshut. De gebaande weg. Hier rijd ik vaak tamelijk geconcentreerd en een tikje gespannen. Maar vandaag ben ik Roodkapje. Ik verlaat de bekende weg en duik het naastgelegen veld in. Buitenspelen. Ik heb weliswaar een afspraak, maar ben ruim op tijd vertrokken. Was ik over de hoofdweg blijven lopen, dan had ik over twintig minuten op m’n bestemming kunnen zijn. Nu heb ik zeeën van tijd, dus niets staat me in de weg om te dralen. En verdwalen kan toch nauwelijks in dit aangeharkte land. Dacht ik. Niets blijkt minder waar. ...
Borstel
Ooit maakte ik een documentaire over plastische chirurgie. Toen ik de kliniek binnenstapte, zei de receptioniste: ‘Ik snap wel dat jij je bovenlip wilt laten opspuiten.’ Interessante verkoopmethode. Ik stond even te mijmeren over die opmerking, toen een andere vrouw me aanschoot en op haar voorhoofd wees: ‘Mooi gelukt zeg!’ Ze dacht dat ik me had laten ontfronsen. Maar dat had ik in m’n jeugd al gedaan, toen het tot me doordrong dat er niet minder regen op je gezicht valt als je grimast. Bovendien gebeurt er opmerkelijk weinig in mijn hoofdkantoor, dus een denkrimpel heeft zich ...
Liefdesverklaring
Nogal onderweg waren we steeds. Te onrustig, te onvolwassen om ergens te wortelen. Ik leerde je kennen toen je nog piep was. Een weerloos niemendalletje. Ik zorgde voor je zoals ik voor mezelf probeerde te zorgen. Onbeholpen en goedbedoelend. En het werkte. Je groeide, hoewel het niet veel voorstelde. We woonden in Amsterdam. Verslaafde voorbijgangers deden hun behoefte voor je neus. We moesten daar weg. Tijdens mijn vlucht uit de stad nam ik je mee. Ik hoopte dat je net als ik zou aarden op onze verse grond. Dat viel een beetje tegen. Zo schuchter bleef je, zo niet je plaats innemend. Toen ...
Verkering
Toen ze vroegen mee te doen met die tv-quiz, antwoordde ik dat ik maar van twee zaken iets afweet: Bijbel en Donald Duck. ‘Je hebt nog humor ook’, zei de hoopvolle redacteur. Maar ik meende het. Bij die Bijbel heb ik me inmiddels neergelegd, maar wordt het niet eens tijd het vrolijkste weekblad op te zeggen? Sinds m’n babytijd heb ik verkering met Donnie. Toen ik nog niet kon lezen, las m’n vader ‘m vol hartstochtelijke uithalen voor. Een grote liefde die bekend stond als schrandere polemist, heb ik geheel verkinderlijkt met m’n abonnement. Samen haalden we de beroemde brievenbus. ...
Ganzenfeest
Mijn kat is zijn stem verloren. Hij klinkt als een schorre gans, een krassende kraai, een weeklagende geit. Zijn verbijsterende geluid snerpt door hart en ziel. Maar hij eet en blijft speels. Net als ik. Reden voor de dierenarts om hem niet meteen te hoeven zien. Gevalletje even aankijken allemaal. Iedere dag vraag ik of de kater wellicht zijn stem verheffen wil, zodat ik kan horen of het al wat beter gaat. Maar vandaag stop ik daarmee. Hoe vaak terroriseren we elkaar en onszelf met die vraag. Gaat het al wat beter? Heb je nog (steeds) pijn? Liefdesverdriet? Hoelang ben je al in de rouw? ...
Verschroeid
Het uitzicht is schitterend. Vanaf mijn strandhanddoek geniet ik van het jongetje met zijn piepkleine roze gietertje. Zorgvuldig schept hij steeds wat zeewater op en brengt het naar de kuil naast mij. Met zijn tongetje tussen zijn tanden giet hij het straaltje met zoute tranen in het zand. Ik bedank hem en telkens zegt hij blij alsjeblieft. Zou hij voelen hoe hij me troost met zijn onschuldige vrede? Weet hij dat hij het verloren paradijs op twee kleine beentjes is? Dat hij me de weg terugwijst naar waar de mens voor bedoeld is? Voelt dit volkomen tevreden jongetje dat dit onze natuurlijke ...
Sprakeloos
Wat is er toch loos? Niet alleen ‘de wereld’ lijkt de weg kwijt, ook persoonlijke relaties verlopen momenteel stroef, zo hoor ik vaak. Welke krachten zijn er aan het werk? Het is alsof alles stokt. Ik kan erover meepraten. Kon je vroeger samen lezen en schrijven, nu is het net alsof sommige intimi in vreemde talen spreken, zwijgen. Wat er is loos? Een meisje? Ja, momenteel voel ik me een kleine meid. Gelukkig communiceert dit wichtje wel soepel met de hemel. Dat klinkt vager dan het is. Sinds deze week heb ik twee regentonnen en tien zonnepanelen. Energie en water van boven. En deze ...
Stuk hout
Wie geneigd is alles persoonlijk op te vatten, heeft een hele kluif aan de dingen. Maar ook degene die zichzelf behoorlijk relativeert, wordt in de wereld van de spullen toch steeds weer uitgedaagd. Tv stuk, stoppenkast uit de tijd, regenton werkt niet, printer op hol. Moet ik doorgaan? We weten dat alle vormen ooit vergaan en verdwijnen. En kennelijk zijn sommige nieuwe spullen ook al gretig op weg naar het einde. Je kunt er kwaad om worden, maar er ook de geestige les van inzien. Neem ons nou. Ook wij zijn in een vorm gegoten. Uitingsvormen van de Eeuwige. Bij het klimmen der jaren wordt ...
Herem
De haar, zeg je als je er eentje bedoelt. Betreft het een kapsel, dan spreken we van het haar. Een harem is weer iets anders. Hoe onbegrijpelijk is onze taal. Voor een nieuwkomer is er geen touw aan vast te knopen. 1 hark, 2 harken. 1 varken, 2 varkens. Ik hou van taal, terwijl de regels niet te vatten zijn. Dus liefde en iets niet begrijpen kunnen hand in hand gaan. Een belangwekkend inzicht, zeker als een vertrouwde vriend plotseling onnavolgbaar wordt bijvoorbeeld. Verder leert onze ingewikkelde grammatica me dat geduldige uitleg aan een nieuwkomer onontbeerlijk is. Ook niet ...
Opera
Eindelijk mag ik met de jongens mee. De roomsche schavuiten. Zo ongeveer kondigde de katholieke wijze uit het oosten dit clubje aan. Kerkvrienden noemen ze elkaar. Ik ben graag een van de jongens en de eucharistie trekt me al jaren. Dat heb ik zelfs aan mijn ouders opgebiecht. En dan die eeuwige nieuwsgierigheid van me. Wat hebben deze intellectuelen die wekelijks de krant volschrijven hier te zoeken? We schuifelen de basiliek in. Het is niet voor het eerst dat de wijze uit het oosten me snel lispelend bijspijkert over de mores van de mis. We zijn bepaald niet de enige basiliekbezoekers. ...
Dieprood
Geen seizoen leent zich zo fijn voor het spelen met je identiteit als de herfst. De eerst zo spierwitte hortensia kleurt nu iedere dag dieper rood. Wat een feest om daar gewoon naast te gaan zitten. Nog even de mails beantwoorden. Normaal zeg ik nee op podiumuitnodigingen. Ik ben toch zo introvert? Maar is dat mijn enige versie? Als een plant tegelijk spierwit en dieprood is, wie ben ik dan om mezelf klem te redeneren? Nu word ik uitgenodigd om op Hervormingsdag de Protestante lezing te geven. Ik moet er om lachen. Dit is toch een grap? Toch zeg ik ja. Al dat ge-nee de hele tijd. En nu, op ...
Kwint
Als ik richting voortuin loop hoor ik het al. Achter het huis bevindt zich onmiskenbaar familie van me. Neven en nichten uit alle windstreken. Tijd voor een weerzien. Wonderlijk om die familietoon te herkennen, terwijl we elkaar decennia gehoord noch gezien hebben. Zingend spreken zou je het kunnen noemen. Iedere zin van ons beslaat minstens een kwint. Normaal houd ik me wat dat betreft een tikje in. Maar nu kan ik vrijuit ademen en mijn armen openen. Het is de erfenis van onze grootmoeder. We schateren om onze herinneringen aan haar. ‘Houd ik mijn hoofd zo, dan klinkt er orgel. Draai ik ...
Crash
Plots valt er een jeugdfoto in m’n schoot. Klein meisje met grote ogen. Een halve eeuw staat tussen ons in. Wat kijkt dat kind. Wat zou ze me willen zeggen? Of is dat flauw? Heb ik háár momenteel misschien even niets te melden? Lang voelde ik haar speels met me meebewegen, soepel laverend tussen de seizoenen. Kennelijk dacht ik dat overgave mijn hobby was. Zo ga ik binnenkort stoer op een kansel beweren dat alle vormen vergankelijk zijn, opdat wat onvergankelijk is aan het licht kan komen. Net zoals onze lichamen broos worden. Zijn we niet toe om daar de schoonheid van in te zien? Maar ...
Ontroerd
De eerste gast op deze opnamedag van de Verwondering raakt een snaar bij de hele ploeg. Ik zie diverse mensen in tranen. Komt het door haar ontroerende zangstem? Of door haar intense vrouwelijkheid die oproept tot vreugde? De volgende gast lijkt vooral mij bij de taas te hebben. Zij heeft het over innerlijke vrijheid. Kennelijk een thema waar ik meer op zat te wachten dan de rest van onze groep. En de hekkensluiter van vandaag is een bruisende man die aan sommigen van ons een energie-boost geeft, maar de cameraploeg wordt langzamerhand een tikje moe. Wat wil ik hiermee zeggen? Dat er aan ...
Kliko
Het blijft een merkwaardig moment om de bloemen waar je een tijdje van genoten hebt in de kliko te kwakken. Ik fluister er altijd ‘bedankt’ achteraan. Is dat uit dankbaarheid of van schaamte? Want wie ben ik om te bepalen wanneer een boeket het aanzien niet meer waard is? De zonnebloemen van m’n verjaardag stralen nog steeds geel en gul de kamer in. Ze buigen nu wel hun kopje. Net als ik. Overgave hoort bij ouder worden. Bij mens worden. Zoveel heb ik nu wel in de smiezen. Maar als ook m’n zonnebloemen het door hebben, dan is buigen de bezigheid van heel de schepping. Wat een grote ...
Vrede
Vandaag hebben we de inmiddels jaarlijks terugkerende adventskalender opgenomen: 24 filmpjes als dagelijks te openen luikjes op weg naar kerst. Dit jaar is ons thema ‘Tevreden op aarde’. Vrede. Aarde. Wat een onoverzichtelijke begrippen weer. Ik houd ervan om zo’n motto van alle kanten te bekijken en tegen het licht te houden. Tevredenheid kan misschien narrige gevoelens oproepen, maar toch ook ronkende. Als ik ’s nachts -tijdens het nieuwe wakker liggen- naar mijn kat luister, dan hoor ik zijn innige vergenoegdheid over in het hier en nu verblijven. En omdat ik tegenwoordig de ...
Mist
‘Tevreden op aarde’ is ons thema van deze advent. Het onderwerp sluipt op kousenvoeten met me mee. Laatst had ik een doorwaakte nacht vanwege hartritmestoornissen. Bij nader onderzoek leek het alsof er nog meer aan de hand is met dat gebroken hart van me. Toen ik even de indruk kreeg dat mijn leven op aarde vroeg tot een einde zou komen, kwam ik tot een merkwaardige gedachte. Gepokt en gemazeld in bescheidenheid, heb ik in dit ondermaanse geen bizar fantastische zaken verwacht. Behalve dat ene dan, dat ik er tegen het einde toch wel chocola van zou kunnen maken. Maar kennelijk is dit nog ...
Angstcultuur
Het is zo’n ongebruikelijke scene, dat ik er met open mond op de vloer bij wil gaan zitten. Maar dat valt te veel op. Ook al wordt hier voor mijn neus een les in veilige hechting gegeven, in de huidige angstcultuur kijkt een mens wel link uit om uitgespreid over de grond zichzelf te gaan zitten zijn. Het betreft hier trouwens de supermarktvloer. Twee piepkleine peuters liggen er ook regelmatig languit. Ze hebben beiden een minikarretje vast, dat net als zij om de haverklap het evenwicht verliest. Normaal gesproken verwacht je daar een moeder bij die gestrest en gegeneerd de kinderen ...
Hartenklop
‘Tevreden op aarde’ mag dan wel mijn adventsmotto zijn, ik ben behept met een onhebbelijkheid die daar niets mee te maken heeft. Gewoonlijk verpak ik die eigenschap in twee smoezen: ‘het zit in de familie’ en ‘het is gewoon nieuwsgierigheid.’ Wat het eerste betreft, dat blijkt niet waar. Onlangs trakteerde ik mijn broers op taart van de Gooische gebaksjuwelier. Terwijl ik het kostbare mond-ergertje in één beweging naar binnen schoof, bleven de broers beschaafd door praten. Dus mijn ongeduld is van mezelf. Meestal kom ik nog wel weg met die zogenaamde nieuwsgierigheid. Zoals nu. ...
Kerst
Donkere dagen, lange nachten. Als we de natuur durven geloven, is dit de tijd om in te keren. Tijd voor een winterslaap. Voor vakantie van ons dag-bewustzijn. Tijd ook om ons letterlijk neer te leggen bij het duister, zoals de mens dat vóór de uitvinding van de elektriciteit altijd deed. Wat heeft de nacht ons te zeggen? Is deze troostend of angstaanjagend? Wij bezigen de uitdrukking ‘zo lelijk als de nacht’. En we zeggen dat de nacht voor de dieven is. Voor dat wat het daglicht niet verdragen kan. Daartegenover staan de sprookjes van Duizend-en-een-nacht. En die ‘kerstnacht, ...
Nieuwjaar
‘Ik weet niet wat ik heb, maar ik heb het niet. Kent u die uitdrukking?’ Een grote wens van me gaat in vervulling. De nieuwjaarwijze van de Verwondering is dit keer die immer speelse man. De geestelijk vader van dominee Gremdaat, Margreet Dolman, Bert van Ernie, Grover, en van nog een heleboel andere wonderfijne wezens. Vaak neemt hij het woord troost in de mond. Is dat waarom hij al jaren bovenaan mijn wensenlijstje staat? Komt het door dat onvermoeibare speelse van hem wat me zo bemoedigt op de drempel van dit nieuwe jaar? Of is het zijn neiging tot grensoverschrijdend gedrag dat zo ...
Zomerbui
Mijn goede voornemen voor dit jaar is al aan het verregenen. In de voortuin. Na jaren trouwe dienst heb ik mijn eenvoudige tweezits-bankje vervangen en wilde deze aan de kringloopwinkel geven. Maar de firma stuurde twee oudere mannen en die haalden hun neus op voor mijn charmante tweezitter. Ze weigerden het bankje mee te nemen. Nu staat het meubel tot ver na nieuwjaar in de voortuin te wachten op de goedheid van de mannen van het grofvuil. Probeer dat maar eens niet persoonlijk op te vatten. Ik grinnik om mijn reikhalzende pogingen iets voor het milieu te betekenen. Zo heb ik van de week een ...
Flinterdun
Deze keer had ik me voorgenomen er bewust bij stil te staan. Te liggen eigenlijk. Volgens oude natuurvolken is de sluier tussen hemel en aarde gedurende twaalf heilige nachten flinterdun. Vanaf kerstnacht tot begin januari. Al eeuwen spreekt men van nachten die buiten de tijd vallen en van een hemel die tijdens die periode open staat. De eerste zes nachten gaan over zuivering. Daarna verschijnt er nieuwe levenskracht. Zulke oude verhalen moeten toch ergens vandaan komen, lag ik de nacht ervoor te mijmeren. Nieuwsgierig zette ik het zolderluikje van m’n hoofdkantoor op een kiertje. Ging ...
Helen
Had ik net geleerd om niets meer persoonlijk op te vatten, krijg ik van het blad Volzin de Waarderingsprijs 2023. Grapjuh. Die erkenning is natuurlijk heerlijk. Maar deze trofee brengt ook een nieuw inzicht. Dat spirituele ‘niets meer persoonlijk opvatten’ blijkt vooral te gelden voor tegenslag en butsen op ons pad. Wij mensen zijn bijzonder gevoelig voor kritiek en kwetsende opmerkingen of handelingen. Complimenten daarentegen vergeten we makkelijk. Zo is het tenminste met mij gesteld. Er lijkt een tegenstrever in ons te wonen, de boze fee of Blauwbaard uit de sprookjes, die ons doof ...
Koninkrijk
De overbekende mantra van mijn jeugd komt hoogstwaarschijnlijk van volwassenen. Toch waren het juist de kinderen die die woorden veel gebruikten: ‘Dan maak je maar zin.’ Mij werden ze bijzonder vaak toegevoegd, want ik had hoegenaamd nergens zin in. In leuk bedoelde, vaak voorkomende mensen-ophopingen. Ik wilde lezen, muziek maken en hulde me in lange jurken. Hoewel ik tegen alle heersende regels in leefde, werd ik niet gepest. Toch heb ik er een neurose aan overgehouden. De zeurende mantra wil mijn hoofdkantoor maar niet verlaten. ‘Dan maak je maar zin’. Inmiddels heb ik wel door dat ...
Tover
Wie ooit na een theatervoorstelling in de lege zaal is blijven talmen, weet wat onttovering betekent. Plots gaan de grote zaallampen aan en is er werkelijk niets meer over van de aandachtig opgebouwde sfeer van licht en decor. Misschien ging het er ooit in het paradijs ook zo aan toe. Wegwezen, de grap heeft lang genoeg geduurd. Diezelfde sensatie overkwam mijn familie van de week bij het doorsturen van een internetlink. Het huis van onze grootouders wordt te koop aangeboden. De sprookjesplek waar we als kinderen ontelbare vakanties hebben doorgebracht. Heilige grond is na verbouwing ...
Winterstand
Doe net alsof je deze situatie zelf gekozen hebt. Dat is een gratis spel met verrassende gevolgen. Die oefening doet het leuk in wachtkamers, bij lekke banden en tijdens ingewikkelde gesprekken. Maar ook als je griep hebt. Terwijl ik terug in bed val, doe ik net alsof ik deze situatie zelf gekozen heb. Koorts, spierpijn, hoofdpijn, welkom oude vrienden. Het lijf legt zich erbij neer. Met als gevolg dat ook permanentere pijn nu pas gevoeld wordt. Pfff, m’n rug. Waar zet ik toch al die tijd m’n schouders zo onder? Is het niet merkwaardig dat we ons aangewend hebben om de oververmoeide ...
Wilde aap
Je oren zullen je niet verraden. Je ogen wel. Wanneer je niet luistert naar je gesprekspartner omdat je volledig opgaat in de film die zich in je hoofd afspeelt, is dat te zien aan je kijkers. ‘Niemand thuis’ staat er in die ogen te lezen. Starring your own movie. Vroeger ergerde ik me aan zo’n nepluisteraar. Of ik voelde me in de steek gelaten. Daar ben ik inmiddels mee gestopt, omdat er te veel van zijn. Onze breinen zijn kennelijk zo massaal slachtoffer van de wilde aap die met onze gedachten speelt, dat slechts mededogen op zijn plaats is. Want wie in zijn hoofdkantoor woont waar ...
Ontdooid
Wie mag huilen om een handdoek, kan vrede in de wereld brengen. Ik geef toe, die zin is volkomen van de ratten besnuffeld. Wartaal. Op het eerste gezicht. Maar vandaag keek ik verder dan mijn neus lang is en zag ik verband tussen handdoek en vrede. In de boshut vertelde onze gast dat ze met haar zoontje van elf ’s avonds over straat liep. Het was koud en donker en het tweetal haastte zich naar huis. Toen zag de jongen een handdoek op straat liggen. Doordat de stof bevroren was, lag het stukje textiel er verfomfaaid en ineengedoken bij, zo zag het kind. Het werd door ontferming bewogen en ...
Wekker
Dit kan me alleen maar bij hem overkomen. Normaal probeer ik me in te houden, een eigenschap die ik meer en meer begin te betreuren. Maar nu ben ik zo verheugd over zijn komst, dat ik me uitleef op ons lunchgerecht. Terwijl ik proef of het gelukt is, schuif ik mijn eigen portie per ongeluk in één beweging enthousiast naar binnen. Als hij door de openstaande voordeur de keuken binnenkomt, ziet hij nog net het laatste restje verdwijnen. ‘Ik ben inderdaad twee minuten te laat’, is zijn begroeting, terwijl we elkaar lachend in de armen vallen. Sneeuwklokjes brengt hij mee. Als jonge honden ...
Strippen
Terwijl ik in alle vroegte in nachtgewaad(je) naar de buitenbrievenbus aan de weg stiefel, roep ik achterom naar de kat: ‘Ik ga even de krant halen!’ Je hoort de kater denken: ‘Als ze zo doorgaat, haalt ze inderdaad de voorpagina.’ Ach, ons imago heeft ook maar weinig om het lijf. Ineens moet ik aan Annie M.G. Schmidt denken: ‘Toen mijn man er nog was moest ik kijken of mijn kleding wel sexy was. Nu hoeft het alleen nog schoon te zijn.’ Het leven zorgt ervoor dat we onze identiteit gaandeweg als kledingstukken uittrekken. Jong, mooi, succesvol, onoverwinnelijk? Mocht je denken dat ...
Atheïst
Als we op wandelschoenen de Veluwe doorkruisen, doorklieft zijn bas soms plots de stilte: ‘Toespijs! Dat woord komt maar één keer in de Bijbel voor!’ Een voorrecht om de meest indringende predikheer van dit land als mijn persoonlijke wandelende bijbelvorser te mogen beschouwen. En wat een aderlating voor de kerk nu hij besloten heeft zijn toga aan de wilgen te hangen. Hij is moe om steeds woorden te moeten geven aan dat wat ons mensen te boven gaat. Dat dit talmen hem juist uitzonderlijk maakt, hoort hij schouderophalend aan. Volgens hem moeten we bescheidener worden. Ook in onze ...
Zout
Hoe graag ik ook aan iemands lippen hang, ik knap enorm op als men eens eventjes z’n mond houdt. Lang dacht ik dat dit een bizarre tegenstelling in me was, maar nu zie ik het verband. In the Passion dit jaar worden de discipelen geroepen met de mededeling dat zij het zout der aarde zijn. Een snufje kan ieder gerecht verlevendigen. Maar te veel zout ruïneert alles. Met iemands oneliner kan ik een leven lang doen, maar over die twaalf uur durende treintrip met een reisgenoot die non-stop doorpraatte kom ik nooit meer heen. Dit jaar ga ik de Stille Week eens bijzonder letterlijk nemen. Ik ga ...
Grandeur
In feite heb ik maar één hobby; oude wijsheden terugvinden in moderne inzichten. De paasgast van de Verwondering heeft het over de graankorrel die moet sterven om vruchtbaar te zijn. Staat in het Bijbelboek Johannes. En nu lees ik in een internationaal blad voor psychologie hetzelfde: 'nederigheid’ -jezelf zien zoals je bent, zonder je ego te hoeven opblazen- beschermt ons tegen angst voor de dood. Mensen die zichzelf relativeren blijken minder bang voor hun sterfelijkheid te zijn dan degenen die zichzelf en hun eigen cultuur ophemelen. Denken dat je geweldig bent en overal recht op hebt, ...
Schrijfhand
Wetenschappers trekken aan de bel: omdat kinderen niet meer met de hand schrijven, onthouden ze veel minder. Onze hersenen zetten we bij gebruik van de schrijfhand veel meer aan het werk dan tijdens het typen. Omdat mijn opschrijfboekjes op zijn, ga ik op jacht. Tot mijn verrassing bestaat het ouderwetse, welbekende kladblok nog. Tegenwoordig staat er ‘notebook’ op de flap, maar we hebben hier toch echt te maken met dat grijze, langwerpige papier dat zo lekker schrijft. Het eerste wat ik doe is eraan ruiken. Inderdaad, de herinneringen stromen binnen. Ons kladblok lag onder de telefoon ...
Eren
Draagt een dode ondergoed? Deed hij dat bij leven eigenlijk? Even horen we haar bevrijdende lach. Ze pakt het stapeltje kleding uit zijn ziekenhuiskastje. En wij lachen mee, haar twee collega-vriendinnen. We zien haar lege handen aarzelen boven zijn spullen. Haar lievelingen zijn gegaan. Allebei, een dag na elkaar. Nu heeft ze man noch kat. En kind noch kraai, want nageslacht is er tijdens hun lange huwelijk helaas niet gekomen. Ze werkte haar hele leven bij de omroep, stond aan de wieg van de mooiste NCRV-dramaseries, genoot van de charmante machomannen op de werkvloer, maar viel als een ...
Rugzak
Alleen op reis, het is uit pure nieuwsgierigheid. En omdat mijn omgeving meldt dat men er niet aan moet denken, neemt mijn reikhalzen toe. Vooral het solo nuttigen van het avondeten in het openbaar schrikt letterlijk iedereen af. Maar wat is het verschil tussen in je eentje lunchen of alleen dineren? Is het ene hip en het andere zielig? Een andere rondgaande overtuiging is dat je tijdens een solo-reis ‘jezelf tegenkomt’. Nu lijkt me dat niet erg en ook bezijden de werkelijkheid. Volgens mij ontmoet je veel meer mensen, dieren, plaatselijke gewoontes en natuurschoon als je ongestoord om je ...
Vrienden
Een duif eet je makkelijker op dan een papegaai, omdat een duif niet kan praten. Dat zegt een wetenschapper in het tv-programma Tegenlicht. ‘Waarom denken mensen dat ze zo speciaal zijn en ver verheven boven alle andere voelende wezens?’ Met die vraag begint de aflevering. Het zal niet lang meer duren of ‘we’ kunnen alle dierentaal verstaan door kunstmatige intelligentie. Zal meer kennis van de natuur ook maken dat we er beter voor gaan zorgen? Dat is de kwestie die wetenschappers momenteel bezighoudt. Bij mij komt er ook een vraag boven: zal de toenemende belangstelling voor dieren ...
Verlangen
Eén keer gewichtloos vrij te zijn, daar verlangde die grote, onlangs overleden cabaretier naar. Hij schreef er een prachtig gedicht over. Depressie was hem niet vreemd. Migraine van het hart, noemde hij zijn somberte. Zijn ouders waren zeer veeleisend geweest. Dat was misschien een van de wortels van zijn grote succes, maar de angst om tegen te vallen had ook zeker met zijn jeugd te maken, zo zei hij. Succes en angst. Zou hij nu gewichtloos vrij zijn? Dat klinkt als een hemelvaart. Volgens Johannes zei Jezus tegen het eind van zijn dagen op aarde: ‘Nog een korte tijd en gij ziet mij niet ...
Knotten
Bestemming bereikt. Die twee woorden komen in me op nu mij een elektrische zaag wordt aangereikt. Ik mag de wilgen knotten. Heerlijk. Voor de bomen is het eerder bevrijdend dan beknottend, zo wordt me verzekerd. De wilgen tieren er juist welig bij. Dus ga ik los. De laatste tijd hoor ik van verschillende vrouwen dat ze op zoek moeten naar hun woede, want die kunnen ze nergens vinden. Ik probeer mijn welig tierende woestheid juist voortdurend te slim af te zijn om erger te voorkomen. Onlangs zei een vriend dat mijn stukjes een tikje relativerend zijn. Ja, dat krijg je ervan. De brullende aap ...
Inspiratie
Nu ik met open mond lig te luisteren naar die twee boven mij, hoor ik het weer. Terwijl de tandarts en zijn assistente me aan twee kronen helpen, wisselen ze vaktaal uit. Het is een langdurige klus, dus vallen er veel onbegrijpelijke termen. Vanochtend in de trein genoot ik ook al mee met een staaltje jargon. Vier kennelijke collega’s spraken met elkaar over hun werk. Het ging geloof ik over geld en hun taal drukte zwaar op nogal verbogen Engels. Geen touw aan vast te knopen. Fascinerend. Op de vloer van onze boshut kan de cameraploeg er ook wat van. Daar worden tijdens het bouwen van de ...
Systeemverlater
Slagroom kloppen is voor mij geen alledaagse bezigheid. Boven de kom verwonder ik me over de veranderende substantie tussen de draaiende gardes. Net als vroeger, toen de magie van huisgemaakte heerlijkheden door mijn moeder werd beoefend. Dat was pure intelligente innigheid. Nu ik mijn slagroom langzaam op zie stijven, besef ik hoeveel wonderen we door ons huidige haastige leven mislopen. Ik was vergeten hoeveel vreugde ik beleef aan het toveren met smaken en het spelen met voedselcombinaties. Door onze efficiënte kant-en-klaar-mentaliteit lijkt het onttoverd universum een voldongen feit. Of ...
Platteland
Vanwege een grote liefde die meedeelde in de hoofdstad oud te willen worden, ging ik er ook wonen. Mensen kijken was onze gezamenlijke liefhebberij. Door drukte ziet men elkaar slechts als hobbelige obstakels, zo stelden wij vast. ‘Wat wil ik van het leven?’, die vraag leek op ieders gezicht af te lezen. De collectieve ambitie en onrust infecteerde iedereen. Ook al verlangde ik naar nabijheid, ik moest me wel afsluiten. In die tijd wist ik nog niet dat een te hoge verkeersdrempel de weg zelf is. In de hoofdstad werd ik voor gek verklaard dat ik naar een dorp verhuisde. Omdat daar geen ...
Lindentroost
Ook al kent de omroepwereld een zomerstop, verwondering neemt nooit vakantie. Ook in de hitte kan het schijnbaar alledaagse je overrompelen. Ik wandel door de zomer en beleef de ene na de andere veelzeggende ontmoeting. In de koele ochtend tref ik een jonge bio-boer die ziet hoe ook zíjn grond uitdroogt. Toch grijpt hij niet meteen in. Want, zo weet hij, de wortels van zijn gewas graven dieper, in tijden van tekort. Als dat geen inspirerend levenslesje is. Terwijl het warmer wordt, kom ik een oudere heer tegen die architect was en altijd bezig met plannen maken. Maar onlangs herinnerde hij ...
Beelddrager
Mijn vader moet zijn bruid veroveren. Voor dat doel laat hij zich in een pashok duwen en in pak hijsen. Ik val bijna van m’n paskamerkrukje als hij tevoorschijn komt. Dokter Rossi is terug. Zo werd mijn vader in de tijd van soapserie Peyton Place vaak genoemd. Mijn ouders waren dat knappe lange stel. In ‘onze kringen’ werd de flair van dit echtpaar weleens aangezien voor ‘wereldgelijkvormigheid’. Nu geniet ik van dat woord, maar vroeger leed ik onder dit misverstand. Niets was namelijk minder waar. Van schrik kroop ik in m’n schulp. Jaren later werd mijn eerste boek gepresenteerd. ...
Wortelen
Er wordt beweerd dat de wortels van een boom dezelfde omvang hebben als zijn takken. Tijdens de zomerstorm zagen we dat dit niet altijd het geval is. Denk maar aan de beroemd geworden foto van die straat in Haarlem waar alle stammen zijn omgewaaid: de bomen leken zeer bescheiden geworteld, hoewel vol van gebladerte. In zo’n geval wint de wind. Ook menig mens is topzwaar. Als onze aandacht voornamelijk naar het hoofd stijgt, is elk buitenbriesje in staat de hele bedoening te doen kapseizen. Niet zelden hangen onze takken ver over de schutting van andermans zaken, wachtend op toestemming of ...
Tweedehands
Voor de jaarlijkse prik en controle is het weer tijd voor de dierenarts. Met alleen mijn niet erg reislustige kater vond ik dat al een hele onderneming, maar sinds enige tijd hebben we ook te maken met de buurpoes. Dit kleine katje is inmiddels achttien jaar oud. Toen de buren vertrokken, besloten we dat het beter was het oude wezentje niet meer te verkassen. Dus moet ik tegenwoordig twee katten in reismanden proppen. Terwijl ik de viervoeters tevreden en een tikje trots op de onderzoekstafel plaats, ziet de dierenarts dat de oude kat allerlei ouderdomskwaaltjes heeft. Wie kent ze niet. De ...
Heilige huiver
Beleefd en bedremmeld gedrag. Velen van ons zijn daartoe opgevoed en dat is maar goed ook. Kom er tegenwoordig nog eens om. Toch word ik nerveus van bedremmeld beleefde types. Door dit gedrag wordt een afstand geschapen die vaak ontmoedigend groot blijft. En hoe intiemer een relatie, hoe speelser de onbeleefde plagerijtjes worden. De psalmdichters tonen ons zelfs dat hoe groter het geloof, hoe blasfemischer God soms wordt toegeschreeuwd. Als ik met mijn twee collega’s in de eindmontage van een ontroerende Verwondering zit, zijn onze grapjes nadrukkelijker dan bij een wat gematigder ...
AI
Laatst zat ik tegenover een wetenschapper die volgens eigen zeggen uit een streng atheïstisch nest kwam. Hoewel verwondering hem niet vreemd was, bleek dat we elkaars taal niet makkelijk vonden. Dus hield ik mijn woordgrappen voor me. Natuurlijk kwam het onderwerp ‘kunstmatige intelligentie’ ter sprake, in het Engels afgekort tot AI. Als zesjarige zag ik de bui al hangen, toen ik psalm 25 uit het hoofd diende te leren: ‘Heer ai, maak mij uwe wegen..’ Dezelfde vrees en beving die de mens nu ervaart bij Artificial Intelligence wordt in de psalmen al eeuwen bezongen. Een gedachte die ...
Irrelevantie
De mens zit qua bewustzijnsniveau momenteel in de puberteit. Onzeker, brutaal, met een nog niet helemaal volgroeid verantwoordelijkheidsgevoel. Dacht ik. Maar door AI (artificiële intelligentie) gaat alles plotseling razendsnel. Volgens voorspellers zullen arbeidsplaatsen massaal vervangen worden door automatisering en AI. Dus zal de mensheid binnenkort met vervroegd pensioen gaan, maak ik ervan. Het schijnt trouwens dat maar vijftien procent van de wereldbevolking plezier heeft in z’n werk, dus ons collectieve pensioen lijkt goed nieuws. Maar die flukse fase vergt wel hogere levenskunst. ...
Aandacht
Er staat een boze man bij de kassa. Een paar dagen geleden heeft hij hier bloemen gekocht. Die zijn nu dood. Vindt hij. Dus wil hij z’n geld terug. Per ongeluk blijf ik nieuwsgierig stilstaan achter hem. Hoeveel levensdagen zou hij voor zijn ruiker in gedachten hebben gehad? Een garantiebewijs zou wonderen doen. En wat is dood? In zijn vuist zie ik vooral een bos met levenservaring. Dood kan kennelijk ook een oordeel zijn. Soms woon ik vergaderingen bij waar minstens de helft van het gezelschap de indruk wekt allang vertrokken te zijn. Maar dat ligt dan aan mijn allergie voor onaandachtige ...
Binnenreis
In de krant schrijft een man dat hij zich tegen het advies van zijn arts laat steriliseren. Ook verschijnt er een boek van een ‘bewust kind-vrije’ vrouw. Deze dame lijdt onder het oordeel van de buitenwereld over haar keuze. Onlangs kreeg ik een vlammende brief van een jonge vrouw die haar kinderwens na alle mogelijke pogingen moest opgeven. Een schitterend geschreven noodkreet aan mij. De vrouw onderzocht haar verzet tegen haar onvruchtbaarheid. Vroeger had ze een bloedhekel aan haar moeders vriendin, die toevallig kinderloos was. Nakomeling-loze vrouwen zijn ongevoelig en koud, was ze ...
Herfstlicht
Zoals ieder jaar zitten we weer onder zijn treurwilg. Twee van ons op het bankje, de andere twee op de grond. Dat we lek gestoken worden door muggen hoort bij het terugkerende ritueel. Er is zalm, toast, spa, wijn en een klein scheutje whisky. Je hoort te drinken wat de overledene graag lustte, maar niemand weet precies wat dat was. Ieder jaar worden de raadsels rond onze gestorven geliefde groter. Bij sommige van mijn anekdotes valt zijn beste vriend bijna van het bankje. Zelf ben ik er vast bij gaan liggen. Gestrekt tussen de graven verwijlen, het is een sensatie die ik allang niet meer ...
Bij de tijd
Op weg naar het ziekenhuis vertel ik haar over een ingewikkeld digitaal klusje. Voor het eerst van m’n leven had ik me afgevraagd of ik dat nog wel zou kunnen. Mijn vriendin reageert nuchter: ‘Of nog zou willen.’ We lachen. Gelukkig. In het sombere academische gebouw is het druk. Op een digitaal scherm in de wachtkamer prijkt de vraag: ‘Zijn uw gegevens nog up-to-date?’ Filosofische kwestie, lijkt me. Wie weet het antwoord? Omdat we lang moeten wachten, pak ik een tijdschrift. Het is van vorig jaar. De gefotografeerde glanzende sterren zijn inmiddels allemaal uit hun hemel gevallen. ...
Joop
Vandaag wordt me meerdere keren gevraagd of ik een zus van Annemiek Schrijver ben. Omdat ik met een Bachcantate mag meezingen, ontstaan er misverstanden. Als klusjes plots door elkaar gaan lopen, weten we lotgenoten soms niet meer goed te plaatsen. En het leuke aan een vraag die een paar keer terugkomt is dat je je antwoord kunt heroverwegen. De eerste keer prevel ik een flauw raadseltje: ‘Ik ben niet mijn zus. En toch ben ik een dochter van mijn moeder.’ Voordat de zus-vraag me voor de tweede keer gesteld wordt, is er tijd om te fantaseren welke naam ik graag had willen hebben. Emma of ...
Reces
Traditiegetrouw wordt hier op de zaak in de herfst al over de laatste maand van het jaar nagedacht. Wat zal het thema van de kerstgids zijn, waarover gaan we het in de bewegende adventskalender hebben, wie is de ideale kerstgast in de boshut en hebben we al een oudejaarswijze op het oog? Dan mijmeren we over mooie kwesties als stilte, wachten, reikhalzen en inkeren. Ieder jaar weer zie ik de ogen van mijn collega’s verlangend oplichten. Het warme winterachtige wachten, als dat toch eens waar werd de komende tijd. Inmiddels hebben we genoeg ervaring om te voorspellen dat de periode rond ...
Jubel
Als het om feesten gaat, bestaat mijn familie uit louter muurbloemen. Het liefst vieren wij onze verjaardag schriftelijk. Maar omdat ook wij grensjes hebben en mijn ouders graag Schriftuurlijk in de weer zijn, hebben zij onlangs hun 65 e trouwdag feestelijk behandeld. ‘Vier uw vierdagen’, staat er tenslotte nadrukkelijk in Nahum 1 vers 15. Het was een indrukwekkend samenzijn. Mijn broer die door twee nieuwe longen een ware wederopstanding onderging, was de ceremoniemeester. En een van de aanwezigen was de 93-jarige joodse onderduikster die in de oorlog bij mijn grootouders huisvesting ...
Paarden stelen
Met de bus toog ik naar de grote stad. Daar nam ik de benenwagen. Lekker groen. Bovendien maak je zo beduidend meer mee dan in de file. Zo voegde een man me toe: ‘Give me one night!’ Nu ben ik van de generatie negeren-is-vooruitzien. Als mijn broers een grapje uithaalden, was de opvoedmantra immer: ‘Niet op reageren.’ Daar blijk je je tegenstrever inderdaad binnen de kortste keren briesend mee op de kast te krijgen. Staaltje passieve agressie in feite. Maar deze Mokumse medewandelaar zag ik stiekem niet als een tegenstrever. Geef me één nacht. Goeie zin. Werkte niet alleen op m’n ...
Verkenners
Onlangs noteerden twee wetenschapsjournalisten, ook wel AI-verkenners genoemd: ‘We raken gewend aan een wereld die je naar je hand kunt zetten.’ Als niet-weter waag ik die uitspraak toch te betwijfelen. Dat we snel gewend raken lijkt me een feit. De mens plooit, acclimatiseert en schikt zich al eeuwen. Maar dan de tweede helft van die uitspraak: bestaat er een wereld die zich naar onze koude wil voegt? Wat een geestig, maar ook dof misverstand. Door die illusie raken we steeds verder van huis en op drift. Het is geen toeval dat de burn-out wereldwijd zo om zich heen grijpt. Door de ...
Uitgeslapen
Valt er zomaar een soort diploma in m’n schoot. Enig! Maar wat doe je daar ook alweer mee? Gedurende mijn inmiddels lange loopbaan heeft nog nooit iemand m’n conservatoriumdiploma hoeven zien. Mijn moeder heeft zich ooit zonder één geldend certificaat een loodzware baan in weten te redeneren. Het papiertje aan de muur hangen is ook weer zo wat. En bij hardop beweren dat je een gediplomeerde bent, loert het gevaar dat je er op afgerekend wordt. Over de weinig pedagogische capriolen van muziekonderwijzers, rijschoolhouders en -vooral niet te vergeten- spirituele leraren, zou ik een ...
Oost west
Ook dit jaar maken we bij de Verwondering een bewegende adventskalender. Vanaf 1 december tot kerst verschijnt er elke dag een filmpje, met deze keer het thema ‘thuis’. Voor dat ene kleine woordje zit ik nu over 25 verschillende invalshoeken te prakkezeren. Thuis ja. Op de bank. Bizar waar je met je geest heen fladdert, terwijl de kat onverstoorbaar op je schoot blijft knorren. Wat dat betreft zijn die oude gezegdes van eigen haard, oost west en klokje thuis nog steeds fonkelfris. Home is where the cat is. Bepaald opwindend, om eens de tijd te nemen een woord of uitdrukking van alle ...
Voetwassertje
Vroeger speelde ik weleens voetwassertje op tv. Tegenwoordig voel ik me meer biechtmoeder. In brieven lees ik over verlangens die nog in de kast zitten. Een biechthokje kan best veilig voelen, maar soms is het heilzaam om menselijk reikhalzen aan het licht te laten komen. Zo las ik al van vrouwen zonder kinderwens en dat ze zich daarvoor generen. En nu ontvang ik met een verbazingwekkende regelmaat geschreven hartenkreten over het verlangen naar afzondering. Er zijn kennelijk heel wat introverte mensen die zich niet thuis voelen in een schijnbaar extraverte wereld. Maar hoe meer biechtenden ...
Oren
Afgelopen zondag gaf de eerste adventsgast in de Verwondering ons een gratis les Zorgen voor je Ziel. Al spelend op zijn viool toonde Johannes Leertouwer ons de miraculeuze troost van de beroemde Messiah van Händel. Zo hoorden we de melodie van die bekende Jesajatekst: ‘Het volk dat in duisternis wandelt, zal een groot licht zien.’ Hoe urgent kan een eeuwenoude zin zijn, in een land dat politiek volkomen de weg kwijt lijkt. We vernamen hoe Händel muzikaal uitbeeldt dat wij als blinden zijn die op de tast een weg zoeken. Als je goed luistert, is zelfs de tik van de blindenstok te ...
En ogen
In een Twents museum stop ik bij een donker schilderij, een verstild winters landschap. Naast me staat een grote man peinzend met me mee te kijken. Het ingekeerde tafereel lijkt op de adventsperiode en nodigt uit tot de luiken sluiten en huiswaarts te keren. In de natuur is die beweging heel logisch en gewoon. Maar voor ons mensenkinderen ligt dat vaak ingewikkeld. Volgens de Franse wis- en natuurkundige Blaise Pascal heeft ‘alle ellende van de mensen maar één oorzaak, namelijk dat ze niet in staat zijn rustig en alleen in een kamer te verblijven.’ Deze boude uitspraak deed Pascal al ...
Ruimte maken
Het is tijd om onze innerlijke kraamkamer op orde te brengen, zodat God, of toch op z’n minst het kind in onszelf, opnieuw geboren kan worden. Het lijken grote woorden, maar als je gewoon aan de schoonmaak begint, gaat je vanzelf een licht op. Daarom ruim ik mijn huis op, maar met mijn energieke weggooiwoede moet ik oppassen niet te rigoureus te worden. Deze keer laat ik de dingen zorgvuldig door mijn handen gaan. Bij deze verstilde tijd past een kalm tempo. Ik vind de afscheidsbrief van mijn beste vriend die hij op zijn sterfbed schreef. Er staat een opdracht in: ‘God is in ...
Vederlicht
‘t Is een duister naaldbos waar ik tijdens mijn wandeling in verstrikt ben geraakt. De grond is zo van regenwater verzadigd, dat mijn schoenen steeds diep in de modder gezogen worden. Lekker begin van het nieuwe jaar. Vast symbolisch bedoeld. Ik grinnik er maar om. Na een half uur in duisternis ploeteren, sta ik ineens in open veld en schijnt de zon vol in mijn gezicht. Ik blijf staan, ontroerd. Deze onverwachte ontmoeting met het licht doet me denken aan een oud verhaal. Ooit leefde in Griekenland, in een grote houten ton, de wonderlijke filosoof Diogenes. Op een dag kreeg hij bezoek van ...
Pauw
Als je slecht tegen achteloosheid kunt, moet je uitkijken dat je in je strijd tegen onzorgvuldigheid geen schooljuf wordt. Aan een humorloze moraalridder heeft niemand iets. Een goede leermeester in dezen was een oom van mij. De wonderlijke karaktertrek die in heel de familie is terug te vinden, vond in hem een hoogtepunt. Zo sjouwde hij ooit met een enorme televisie door een warenhuis vier verdiepingen naar beneden, onderweg steeds opgewekt ‘pardon, mag ik er even langs’ zeggend. Bij de uitgang aangekomen, vroeg hij om een manager en wees de man op het gemak van ontvreemding uit zijn ...
Haken en ogen
Vanuit het niets kwam ineens het beeld van een haaknaald in me op. Behalve op de piano heb ik nimmer iets met mijn handen gedaan. Maar nu ben ik raadselachtig spontaan gaan haken. En het effect is nogal verrassend, want de bezigheid zelf blijkt minstens zo feestelijk als het eindresultaat. Niet het dekentje van straks, maar het lusje van nu telt. Hou niet krampachtig het doel voor ogen, maar geniet onderweg. Eerst zat ik dit inzicht boven mijn koddig haakwerkje in m’n eentje te beleven, maar nu ontmoet ik iemand in de Verwondering die een vergelijkbare ervaring blijkt te hebben. Deze ...
De prepshop
Vroeger hadden wij een dominee die bepaalde zinnen regelmatig herhaalde. Ook al waren sommige van die mantra’s onbegrijpelijk, ik weet ze nog steeds. Deze kwam bijvoorbeeld veelvuldig langs: ‘Er komt een nacht dat niemand meer werken kan.’ Tijdens de preek dacht ik lang over deze woorden na. ’s Nachts werken? En wordt hier een eenzame periode bedoeld of een zwart tijdperk voor ons allemaal? Zojuist zag ik een filmpje over prepshops en preppers en de zin van de dominee lijkt ineens te begrijpen. Een prepshop verkoopt overlevingsspullen. Een prepper is iemand die zich voorbereidt op ...
Wedstrijd
Op alle niveaus is er sprake van concurrentie, dat is de conclusie van het rapport van de commissie-van Rijn over de publieke omroep. Wat een trefzekere waarneming. De rivaliteit speelt niet alleen tussen omroepen en programma’s, maar er is ook strijd tussen collega’s onderling. Ergens is dat natuurlijk logisch in een medialandschap. Er moet gescoord worden en voor jou tien anderen. Maar wedijver zal ongetwijfeld de grondtoon in veel bedrijven zijn. Zelfs binnen menselijke relaties zijn krachtmetingen aan de orde van de dag. Daarom is het zo’n boeiende constatering. Want die altijd en ...
Draagkracht
Wonderlijk, twee totaal verschillende mensen die me allebei ontroeren. In een talkshow vertelt een oudere schrijver dat ons land door steeds meer mensen met een migratieachtergrond bewoond zal worden. Hij ziet dat trouwens niet als verlies. Zijn terugkerende oproep aan ons is ook nu: ‘Maak je wereld groter!’ Staar geen navel of slechts op je telefoonschermpje. Zijn erudiete wakkerheid stelt mij altijd wonderlijk gerust. Vandaar misschien mijn ontroering. En nu verdiep ik me in een van onze komende Verwonderingsgasten. Deze monnik zegt dat de wereld er beter van wordt als je met toewijding ...
Mantra
Wie net als ik graag het leven beschouwt, is eigenlijk een gadeslager. Sla je het leven graag gade, dan ben je er allang achter dat levensbeschouwing overrompelend nuchter is. Niks geen gezweef of gezwam. Steeds meer wetenschappers erkennen de winst van spirituele oefening. De beroemde hersenprofessor die ons tijdens feestdagen waarschuwt wat alcohol met een kinderbrein doet, kwam op de eerste dag van de veertigdagentijd met goed nieuws: naastenliefde doet wonderen voor ons brein. Zowel de gever als de ontvanger van empathie krijgt een hersen-boost van jewelste. Hetzelfde gebeurt bij een ...
Stromen
In deze vastentijd laten veel mensen bepaalde genotsmiddelen staan. Je kunt ook wat toevoegen aan je ingesleten gewoonten, zoals die gratis glimlach. En hier komt een volgende speelse oefening die mij persoonlijk veel verwondering bezorgt: neem eens een hardnekkig zelfbeeld onder de loep. Is het verhaal dat je vaak over en tegen jezelf vertelt wel waar? ‘Als Annemiek iets niet komt aanwaaien, laat ze het onmiddellijk vallen.’ Als mijn grote liefde dat zei, voelde ik me zeer gezien. Ik ben namelijk nogal ongeduldig. Dacht ik. Korte metten, vooruit met de geit, kan het niet linksom, dan ...
Uiteengevallen
Niet alleen Bach heeft schitterende muziek voor de passietijd geschreven. Ook Liszt gaat met zijn Via Crucis door merg en been. En dit jaar maak ik kennis met een paar moderne passies. Zo komt het dat ik deze weken pendel tussen allerlei zangers, repetities en dirigenten. Bij iedere gelegenheid word ik verrast door het hoge zangniveau in dit land. En dat is maar goed ook. Wat moet je anders in een wereld waar zoveel onrecht plaatsvindt? Bij de uitroep ‘O Traurigkeit’ breekt Liszt je hart. Tijdens het zingen over de kruisweg van Jezus zie ik telkens het gezicht van Navalny voor me. In een ...
Holle vaten
In een volle klas ventileerde onze klassenleraar eens zijn mening over een leerlinge die die dag niet aanwezig was. ‘Hol vat’, sprak hij uit het niets. Het betrof een schoonheid van een meisje. Haar al even ravissante broers zaten ook bij ons op school. En sommige klasgenoten, geïnteresseerd in meer van zulke ongenuanceerde uitlatingen van een volwassene, noemden een voor een de namen van die jongens. Telkens sprak de man: ‘Hol vat’. Tegenwoordig zou je zo’n leraar aanklagen. Daar was toen geen sprake van, maar ik heb het altijd onthouden. Wekte de koninklijke knapheid van dit ...
Inzicht
Zou een inzicht dat ineens tot je komt ook een vorm van opstanding zijn? Zo voelt het wel. Met nieuwe lichtvoetigheid betreed ik de lente, want er is mij een licht opgegaan. Wat een grote woorden voor zo’n klein binnenbrandje, tettert mijn innerlijke criticus onmiddellijk. Niet zo gek dat die zich roert, want over die criticus gaat mijn inzicht juist. Die is bang voor z’n hachje. Al jaren teister ik mezelf met het oordeel dat mijn moeite met kantoortuinen en andere samenscholingen een asociale trek is. Wat mankeert me toch? Vandaag krijg ik antwoord. Overdag voerde ik drie verrukkelijke ...
Zegeningen
Bovenaan mijn facebookpagina staat een kort gedichtje: Als je kijkt zie je nog niet , als je ziet grijpt het je aan. Het is van Willem Hussem. Toen ik vanochtend de deur uitging, nam ik me voor om straks over die mooie woorden te schrijven. Over kijken en zien. Maar ik vergat even dat ik naast een waarnemer kennelijk ook een enorme ontkenner aan boord heb. Want ondanks het feit dat ik me totaal niet lekker voelde, ging ik toch naar Zwolle om mijn vader naar zijn maandelijkse ziekenhuisbehandeling te brengen. Hij sprak nog opgewekt tot een verpleegkundige ‘Tel uw zegeningen’. Zij ...
Verwachtingen
Mijn column was klaar. ‘Verwachten’ was het onderwerp. De aanleiding was een uitspraak van de 86-jarige Engelse acteur sir Anthony Hopkins. Naast zijn prachtige pianospel en grandioze acteerwerk is Hopkins ook befaamd om zijn wijsheid. Zo zei hij laatst dat zijn leven veel makkelijker is geworden sinds hij niets meer verwacht. En we hebben hier niet te maken met een verbitterde man. Integendeel. Hopkins is een rolmodel voor iedereen die op zoek is naar innerlijke vrijheid. Wie rekent op vanzelfsprekende aandacht of aanwezigheid van een ander heeft een zwaar bestaan, zo heeft de acteur ...
Kater
Wijze mensen beweren al eeuwen dat het samenwonen met een kat is alsof je een zenmeester huisvest. De rust, eigengereidheid en het vermogen van zo’n wollige viervoeter om te genieten is inspirerend en leerzaam, zo wordt beweerd. Cynische tegenstanders roepen dat het wel lekker makkelijk is, zo’n zwijgende huisgenoot. Ik geef beide kampen gelijk. Mijn kater is inspirerend en makkelijk tegelijk. En hoezeer ik ook van mannen houd, die combinatie zie je daar zelden, zeker niet in samenwonende staat. Mijn kat zou je de ideale huisgenoot kunnen noemen, ware het niet dat er in onze combinatie ...
Patatje oorlog
Mijn kinderhuiver over het hemelvaartverhaal mag misschien wat zijn afgenomen, de volwassen rillingen zijn tegenwoordig ook niet van de lucht. Van de lucht, interessante uitdrukking in dit verband. De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst meldt dat Chinese spionagesatellieten zo goed zijn, dat China vanuit de ruimte kan zien of we ons bord al leeg hebben. De overtuiging dat er boven over ons gewaakt wordt, heeft een heel andere lading gekregen. Je zou ervan in paniek kunnen raken, maar een mens heeft de vrijheid om te kiezen en mijn keuze is verwondering. Wonderlijk toch, hoe lang het ...
25
Ook al zit het uitzendseizoen er voor de Verwondering op, we zijn alweer bezig met de komende serie. De boshut hebben we vaarwelgezegd. Nu bivakkeren we in een heerlijke hofstede. In de hof staat een boom waaraan de gasten hun levenswijsheid ophangen. Een woord voor de wereld in de boom van inzicht. Speelse diepzinnigheid, dat is toch wel het mooie aan dit vak. Ik ben nu vijfentwintig jaar op televisie. Wie had dat kunnen denken. Als radiomeisje schrok ik indertijd van het fanatisme van sommige ‘itemregisseurs’. Iemand gaf mij daarom een ring met een kikkertje met rollende ogen. Hij ...